Менску не даюць тайм-аўт, вентыль могуць закруціць яшчэ

Перамовы не далі вынікаў — бакі толькі прызналі ўзаемную запазычанасць, але ўжо заўтра доўг Беларусі можа вырасці да $250 мільёнаў.

Расейска-беларускі газавы канфлікт, які павярнуўся 15% скарачэннем паставак, на панядзелак завершыўся абяцаннямі Беларусі пагасіць даўгі да 5 ліпеня. Двухтыднёвая адтэрміноўка не задавальняе «Газпрам», які можа зноў зменшыць пастаўкі ўжо ў аўторак, паведамляе РІА «Новости».

Пры гэтым грошы ў Беларусі ёсць - па словах экс-кіраўніка нацбанка краіны, спажыўцы спраўна плацяць за газ, і трэба толькі памяняць мясцовыя рублі на даляры ці аплаціць доўг з валютных рэзерваў, якія зараз складаюць 3 мільярды даляраў. Пакуль беларускі бок абяцае аплаціць травеньскія пастаўкі газу да 23 чэрвеня, а «Газпрам» на ўсякі выпадак адшуквае магчымасці альтэрнатыўнага транзіту.

Грошы трэба памяняць

На працягу панядзелку тэма беларускага доўгу за газ і сустрэчных санкцыяў з боку «Газпрама» атрымала развіццё, аднак пакуль бакі не наблізіліся да дасягнення пагаднення. Каментуючы сітуацыю з абмежаваннем паставак газу з РФ, якое распачалося раніцай у панядзелак, першы віцэ-прэм'ер Беларусі Уладзімір Сямашка заявіў, што яго краіна разлічыцца з даўгамі на працягу двух тыдняў.

Паводле яго словаў, беларускі бок не хавае наяўнасці складанасцяў з валютай - яму неабходна ўвайсці ў рэжым рэальнага часу і аплачваць газ.

«Мы павінны запазычваць», - сказаў Сямашка.

Былы старшыня Нацыянальнага банка Беларусі Станіслаў Багданкевіч пацвердзіў, што краіна можа пры жаданні вельмі хутка пагасіць запазычанасць. Беларускія спажыўцы спраўна аплачваюць газ, неабходна толькі ператварыць на біржы мясцовыя рублі ў даляры. Акрамя таго, паводле яго дадзеных, Нацыянальны банк Беларусі на сённяшні дзень мае каля 6 мільярдаў даляраў рэзерваў, палова з якіх - валюта.

Аднак «Газпрам» заяўленыя Сямашкам тэрміны не задавальняюць. Афіцыйны прадстаўнік манаполіі Сяргей Купрыянаў паведаміў, што два тыдні холдынг чакаць не мае намеру. У аўторак абмеркаванне сітуацыі працягнецца, не выключаныя новыя абмежаванні паставак.

Позна ўвечары у панядзелак першы намеснік кіраўніка Мінэнерга Беларусі Эдуард Тоўпінец канкрэтызаваў тэрміны, заявіўшы, што за пастаўлены ў траўні газ яго краіна цалкам разлічыцца да 23 чэрвеня.

«А да 5 ліпеня Беларусь пагасіць увесь доўг перад «Газпрамам», - сказаў ён.

З 10.00 мск панядзелку пастаўкі ўжо скарочаныя на 15% - «Газпрам» загадзя папярэджваў Беларусь, што ў выпадку невырашэння праблемаў з аплатай такі варыянт магчымы, аднак дасягнуць кампрамісу не атрымалася. Зараз холдынг чакае ад беларускіх партнёраў найхутчэйшай выплаты доўгу і выканання абавязальніцтваў па транзіце, паведаміў Купрыянаў. Ён таксама ўдакладніў, што абмежаванне паставак ажыццяўляецца на газавымяральнай станцыі «Смаленск» на газаправодзе Таржок-Менск.

«Газпрам» яшчэ раніцай абяцаў, што распачатае скарачэнне будзе паступовым, і яго далейшыя маштабы будуць залежаць ад поспеху перамоваў з беларускім бокам. Але кіраўнік кампаніі Аляксей Мілер паведаміў, што скарачэнне паставак можа скласці 85%. Па ўмовах кантракту, абмежаванне можна ўвесці адразу, але газавы холдынг прыняў рашэнне дзейнічаць паступова, каб падтрымліваць газатранспартную сістэму Беларусі ў працоўным стане.

У сваю чаргу, прэм'ер-міністр Уладзімір Пуцін на паседжанні прэзідыума ўрада ўдакладніў, што кантракт дазваляе «Газпраму» зменшыць пастаўкі газу Беларусі на больш чым 85%. У гэтай сітуацыі дзеянні холдынгу абсалютна абгрунтаваныя і законныя, дадаў кіраўнік урада.

Раніцай грошы - увечары крэслы

У панядзелак расейскі бок прызнаў наяўнасць доўгу за транзіт газу - Купрыянаў сказаў, што ён прыкладна супастаўны з беларускім доўгам за «блакітнае паліва». Прычына з'яўлення гэтай запазычанасці ў тым, што беларускі бок не дазваляе правесці яго пагашэнне - не афармляе акты транзіту, патлумачыў Купрыянаў.

Сямашка, у сваю чаргу, адзначыў важнасць таго, што Расея прызнае доўг за транзіт у памеры 217 мільёнаў даляраў.

«Калі нам заплацяць 217 мільёнаў, мы гатовыя заплаціць 187», сказаў ён.

У перспектыве бакі павінны ўвайсці ў рэжым - Расея разлічваецца за транзіт, затым Беларусь за газ, разлічвае ён. Пры гэтым не прынцыпова, хто заплаціць першым, дадаў Сямашка, падкрэсліўшы, што беларускі бок давярае сваім партнёрам. Таксама Беларусь мае намер дамагацца, каб кошты на газ для яе былі роўныя ўнутрырасейскім ці крыху вышэйшыя, паведаміў Сямашка.

Кантрактны кошт расейскага газу для Беларусі зараз, у другім квартале, складае 184,8 даляра за тысячу кубаметраў. У першым квартале бягучага года ён знаходзіўся на ўзроўні 169,2 даляра, у трэцім вырасце да 193-194 даляраў, у сярэднім па годзе чакаецца на ўзроўні 187 даляраў.

Аднак Беларусь з пачатку 2010 года плаціць Расеі за газ не па кантракце, а па ўсталяваным ёю ў аднабаковым парадку кошце 150 даляраў за тысячу кубаметраў, у выніку чаго паводле апошніх дадзеных запазычылася 192 мільёна даляраў.

Наступны плацёж - за травеньскія пастаўкі - «Белтрансгаз» павінен ажыццявіць праз два дні, і калі Беларусь па-ранейшаму будзе плаціць менш, чым па кантракце, дык доўг узрасце яшчэ на 60 мільёнаў даляраў, падлічылі ў «Газпраме». Раней прадстаўнікі холдынгу адзначалі, што такімі тэмпамі да канца года Беларусь будзе павінна яму 500-600 мільёнаў даляраў.

Транзітныя нелады

Мінэнерга Беларусі папярэдзіла Еўропу пра магчымае тэхнічнае скарачэнне транзіту, калі Расея яшчэ ўрэжа пастаўкі.

Акрамя таго, у якасці першай меры ў сітуацыі, якая склалася, улады краіны прынялі рашэнне ўвесці абмежаванні на спажыванне газу для шэрагу прадпрыемстваў краіны.

У сваю чаргу, Расея папярэдзіла еўрапейскіх спажыўцоў пра магчымыя складанасці з транзітам яшчэ на мінулым тыдні. У панядзелак папярэджанне пра магчымыя праблемы апроч спажыўцоў было накіраванае таксама Еўракамісіі, і тая пацвердзіла яго атрыманне.

Расейскі бок выказвае надзею, што цяперашняя расейска-беларуская газавая спрэчка не будзе такой сур'ёзнай, як мінулагодняя з Украінай. Аднак для выканання абавязальніцтваў перад контрагентамі ў поўным аб'ёме «Газпрам» прапрацоўвае дадатковыя маршруты паставак, у тым ліку праз Украіну і Польшчу.

«Укртрансгаз», у сваю чаргу, заяўляе, што тэхнічныя магчымасці ўкраінскай ГТС дазваляюць павялічыць аб'ём еўрапейскага транзіту. Гэта пацвердзіў і Пуцін падчас паседжання ўрада - паводле яго словаў, праз украінскую ГТС прапампоўваецца 105 мільярдаў кубаметраў у год, ёсць магчымасць прапампоўкі і 120, і 130, і крыху больш.

Нямецкі канцэрн Wingaz гарантуе пастаўкі газу спажыўцам у поўным аб'ёме нават пры збоях транзіту з РФ. Гэта будзе зроблена дзякуючы імпарту з іншых краінаў і назапашаным Wingaz запасам.

Пуцін на ўсякі выпадак даручыў паскорыць будаўніцтва сховішча газу ў Калінінградскай вобласці - па планах, яно павінна быць уведзенае ў строй у канцы 2011 - пачатку 2012 года.

У з прычыны свайго геаграфічнага становішча Калінінградская вобласць знаходзіцца ў прамой залежнасці ад транзіту энерганосьбітаў праз Беларусь і краіны Балтыі. У лютым 2004 года ў сувязі са спыненнем транзіту расейскага газу па тэрыторыі Беларусі «Газпраму» прыйшлося задзейнічаць рэзервовыя магутнасці для забеспячэння газам спажыўцоў Калінінградскай вобласці і Літвы.

Зараз пастаўкі туды ідуць у поўным аб'ёме, і губернатар вобласці Георгій Боас запэўніў, што «калі што якое» ёсць магчымасць атрымання газу па альтэрнатыўным газаправодзе праз Латвію і Літву.