«Коммерсант»: Перамовы аб кошце газу для Беларусі яшчэ не пачыналіся

Рашэнне аб кошце расейскага газу для Беларусі «ніякі не падарунак».

Расея афіцыйна паабяцала зніжку на газ для Беларусі ў адказ на яе далучэнне да Адзінай эканамічнай прасторы (АЭП) і ў абмен на абавязацельствы саступіць «Газпраму» кантроль над «Белтрансгазам». Аднак прадметныя перамовы з рэспублікай аб кошце газу і памеры зніжкі па вялікім рахунку не пачыналіся. Учорашнія заявы расейскіх уладаў могуць быць усяго толькі элементам ціску на Украіну, якая, у адрозненне ад Беларусі, прынцыпова не гатовая аддаваць Расеі кантроль над сваёй газатранспартнай сістэмай, піша газета «Коммерсант».

Учора ў Маскве па выніках пасяджэння савета міністраў «саюзнай дзяржавы» прэм'ер Уладзімір Пуцін заявіў, што «расейскім кіраўніцтвам» прынцыпова ўзгодненае рашэнне аб увядзенні з 2012 года паніжальных каэфіцыентаў для кошту газу для Беларусі. Прэм'ер адзначыў, што «гэта пазіцыя і ўрада, і прэзідэнта РФ». Якім будзе паніжальны каэфіцыент для Беларусі і, галоўнае, ад якога кошту будзе весціся разлік кошту газу - ад цяперашняга кошту газу ў Смаленскай вобласці, на якім так доўга настойваў беларускі бок (2,8-3 тыс. руб. За 1 тыс. кубаметраў для прамысловасці), ці ад сусветных коштаў газу (за вылікам экспартнай пошліны ў 30% і выдаткаў на транзіт), Уладзімір Пуцін не сказаў. Усё гэта, па ягоных словах, «прадмет далейшых перамоваў гаспадарчых суб'ектаў» (гэта значыць «Газпрама» і «Белтрансгазу»), якія будуць працягнутыя гэтай восенню. Прэм'ер пры гэтым даў зразумець, што з'яўленне каэфіцыента напрамую звязана са згодай Беларусі ўступіць у АЭП з Расеяй і Казахстанам.

Нягледзячы на ​​тое што канчатковыя кошты на газ для Беларусі не зацверджаныя, прэм'ер рэспублікі Міхаіл Мясніковіч паспяшаўся падзякаваць расейскага калегу «за такі падарунак». Аднак на гэта Уладзімір Пуцін тут жа запярэчыў, што рашэнне аб кошце газу «ніякі не падарунак», нагадаўшы, што ён прывязана не толькі ад АЭП, але і да не выкананага пакуль яшчэ жадання расейскага боку атрымаць акцыянерны кантроль над «Белтрансгазам» (цяпер « Газпрам »валодае толькі 50% ягоных акцый без права на аперацыйнае кіраванне). «Разлічваем, што зніжэнне кошту расейскага газу для Беларусі і набыццё другой долі «Белтрансгаза» «Газпрамам» будзе сінхранізавана», - заўважыў расейскі прэм'ер.

Расея ўпершыню афіцыйна паабяцала Беларусі зніжку да кошту газу з 2012 года. Да гэтага часу такіх абяцанняў яна не давала, і, больш за тое, да сярэдзіны лета перамовы фактычна знаходзіліся ў тупіку - Расея настойвала на асобных перамовах па коштах на газ для Беларусі, якія не залежалі б ад кошту транзіту расейскага газу праз рэспубліку і набыцця «Газпрамам» кантролю ў «Белтрансгазе», а Беларусь настойвала на разглядзе ўсіх пытанняў комплексна. У ліпені, напярэдадні свайго сыходу ў адпачынак кіраўнік «Газпрама» Аляксей Мілер прызнаў, што манаполія вымушаная саступіць і беларускі варыянт перамоваў будзе асноўным.

Цяпер Беларусь купляе газ па кантракце 2006 года, які прадугледжвае паніжальныя каэфіцыенты да коштаў на газ за папярэднія гады (0,7-0,9), а з 2011 года - паэтапнае іх павышэнне, паколькі «Газпрам» планаваў дасягнуць роўнапрыбытковасці коштаў як на экспарце , так і ўнутры Расеі (для Беларусі кошт ацэньваўся ў гэтым годзе ў сярэднім у $250 за тысячу кубаметраў). Аднак ўвядзення роўнапрыбытковых коштаў у Расеі не адбылося (зараз іх плануецца ўвесці ў 2015 годзе), што дало падставу Беларусі пачаць перамовы аб зніжэнні кшту на газ. Зараз прынцыпова гэтыя дамоўленасці дасягнутыя.

Аднак, як кажуць крыніцы «Коммерсанта», блізкія да «Газпрама», а таксама апытаныя «Коммерсантом» удзельнікі рынку, паколькі не зацверджаны кошт, ад якога будзе разлічвацца паніжальны каэфіцыент для Беларусі, «можна лічыць, што прадметныя перамовы з рэспублікай аб кошце газу па вялікім рахунку не пачыналіся». Усё гэта пераносіцца на восень, прычым перамовы будуць ісці на ўмовах беларускага боку, дадаюць яны. Кіраўнік East European Gas Analysis Міхаіл Карчомкін таксама кажа, што з улікам адтэрміноўкі ўвядзення роўнапрыбытковых коштаў у Расеі да 2015 года «цалкам незразумела, ці будзе новы кошт газу для Беларусі прыкладна роўны кошту газу ў Смаленскай вобласці, альбо ж ён будзе разлічвацца з улікам паніжальнага каэфіцыента ад будучага ронапрыбытковага кошту ў Расеі», які яшчэ трэба будзе зацвердзіць.

Зыходзячы з гэтага, учорашнія заявы першых асоб могуць быць не чым іншым, як спробай ціску на Украіну, з якой перамовы аб кошце газу ідуць значна цяжэй, кажа кіраўнік Rusenergy Міхаіл Круціхін. Учора аб параметрах кантракту з Беларуссю выказаўся не толькі Уладзімір Пуцін, але таксама і прэзідэнт РФ Дзмітрый Мядзведзеў, які сустрэўся ў Сочы з Аляксеем Мілерам (апошні дзеля гэтага перапыніў свой адпачынак). Туды ж прыбыў і міністр энергетыкі Украіны Юрый Бойка. Пабываўшы на прыёме ў Мядзведзева, а таксама па выніках гутаркі з Юрыем Бойкам Аляксей Мілер заявіў, што з Беларуссю «паўтору сітуацыі, калі кантракт падпісваўся ў 23 гадзіны 58 хвілін 31 снежня 2006 года, не будзе» хоць бы таму, што «міжурадавае пагадненне і карпаратыўны кантракт на габыццё 50% акцый «Белтрансгазу» знаходзяцца ў высокай ступені гатовасці. Украіна магла б пераняць досвед беларускіх калегаў, вынікала са словаў Аляксея Мілера, тым больш што «ўкраінскі бок ужо прадставіў прапановы па супрацоўніцтве ў газатранспартнай сферы». «Газпрам», нагадаем, зацікаўлены ў кантролі над газатранспартнай сістэмай «Нафтагаза», але аддаваць яго Украіна не жадае.

Довады Мілера нагадваюць нейкі жэст адчаю, кажа Міхаіл Крутціхін. Еўропа слаба зацікаўленая ў будаўніцтве новых трубаправодаў па шэльфе, адзначае ён: загружанасць другой ніткі Nord Stream пакуль пад пытаннем, неабходнасць третьей ніткі паставіла пад сумнеў канцлер Ангела Меркель, а перспектыўная «Паўднёвая плынь» натыкаецца на абмежаванні па Трэцім энергапакеце. Зыходзячы з гэтага, Расея імкнецца хутчэй дамовіцца аб кантролі над украінскай ГТС, праз якую ідзе стабільны транзіт расейскага газу ў Еўропу. «А калі гэтага не атрымаецца зрабіць да канца года, не выключана, што мы ўбачым паўтарэнне газавага канфлікту з адключэннем і ўсімі вынікаючымі рэчамі», - лічыць Міхаіл Крутціхін. Магчымасць апошняга сцэнара дапускае і Карчомкін. У «Газпраме» учора ад каментароў адмовіліся.