Валанцёрка Ліза. Чалавек неабмежаваных магчымасцяў

Інвалідка дзяцінства Ліза Шапашнік - адна з сімвалаў валанцёрскай самаахвярнасці на Еўрамайдане.

Ліза Шапашнік, 27-гадовая інвалідка дзяцінства, да сустрэчы з журналістам «Украінскай праўды» не ведала, што гурт валанцёраў, што працуе на кухні Еўрамадану, а гэта, ні многа, ні мала, больш за чатыры тысячы чалавек, названы яе імем.

Беспрацоўнай дзяўчыне з Данбаса было не вядома, што яна паспела стаць гераіняй Фэйсбука, блогаў і Жывых часопісаў, ды і наогул - адным з сімвалаў валанцёрскай самаахвярнасці на Еўрамайдане.

Ліза, маленькая брунэтка з прыемным голасам і пісьменнай мовай, прыехала ў сталіцу даслоўна напярэдадні рэвалюцыйных падзей - у пошуках лепшага жыцця і хоць нейкай працы.

За спінай у яе няпростае жыццё дзіцяці-інваліда (ДЦП лёгкай формы) - з'яўленне на свет у Кемераўскай вобласці, пераезд з маці ў Адэсу, вучоба ў інтэрнаце, заканчэнне звычайнай агульнаадукацыйнай школы - пачатак самастойнага жыцця ў 17 гадоў, спробы знайсці сябе ў Расеі і суцешыцца у манастыры, жыццё ў Сочы і, нарэшце, аселасць у Данбасе.

«Мой бацька і бабуля ўкраінцы, з Харкаўскай вобласці, а мама расейка. Я шмат гадоў жыла адна ў Расеі - гэта жах нейкі, куды не прыедзеш - усюды п'юць. Толькі на Каўказе спадабалася - там паважаюць бацькоў, шануюць традыцыі. Таму і спынілася ў Сочы. Але ў нейкі момант захацелася дадому, на Украіну. Так я пераехала ў Дружкоўку, у Данбас. Там мой дом, там я выбіла сабе пакой у інтэрнаце, па крысе сабрала мэблю».

Той факт, што дзяўчына, якая вырасла ў Адэсе і пасяліўся ў Данецкай вобласці, стала актыўнай удзельніцай Еўрамайдану, толькі на першы погляд здаецца незразумелым.

«Мне шмат што дапамаглі зразумець хлопцы, сябры, якія ездзілі за мяжу. Я даведалася ад іх, што ў краінах Еўрапейскага Звязу інваліды - гэта частка грамадства, ім дапамагаюць, іх не ўцякаюць, іх падтрымлівае і дзяржава, і дабрачынныя арганізацыі. А тут я нават належныя мне льготы выбіць не магу. Я проста мару хоць раз у жыцці абследавацца ў лекара-спецыяліста, а не ў таго, хто купіў свой дыплом. Хачу атрымаць належны мне тур у санаторый і бясплатны масаж».

На мітынгу 24 лістапад Ліза таксама пачула шмат рознага ад людзей, якія стаяць побач, нешта зразумела, штосьці пераасэнсавала і таму наважыла застацца 29 лістапада на ноч у цэнтры Кіева.

«Гэта (сілавы разгон мітынгоўцаў спецназам) было не страшна, а жудліва. Мы з хлопцамі чакалі нейкую тэхніку для правядзення мітынгу, гукавую, здаецца. Спявалі гімн, вадзілі карагоды, а потым прыехалі камунальнікі - елку ўсталёўваць, нібыта. Нас узялі ў кола і пачалі збіваць усіх запар. Выратавацца ўдалося толькі дзякуючы шкляной паверхні гандлёвага цэнтра - па ёй мы ўсе з'язджалі ўніз і ўцякалі. Яны гналіся за намі, кідалі дубінкі. На шчасце, мне не залавіла».

А 8 раніцы, 30 лістапада, Ліза ўжо была на Міхайлаўскай плошчы, там і ночыла. Прыйшла яна на Майдан Незалежнасці і ў першы дзень зімы, а ўжо на другі не вытрымала і пайшла ў валанцёры.

«Я разумела, што паўнавартасна працаваць не змагу, але спадзявалася, што нейкая праца для мяне знойдзецца. Калі прыйшла запісвацца ў валанцёры, ва ўсіх вочы былі здзіўленыя, але мяне ўзялі. напачатку я на разносе працавала, а потым папрасіла што-небудзь лягчэйшае – усё ж складана мне было, рукі адвальваліся. Потым я адзін дзень лімоны рэзала, а цяпер адрываю вяровачкі ад мяшэчкаў з гарбатай. Ведаеце навошта? Яны, калі застаюцца, то блытаюцца паміж сабой, і калі бярэш адну шклянку з гарбатай з падноса, адразу перакульваеш яшчэ некалькі».

З таго дня, вось ужо два тыдні, Ліза працуе на кухні. Яе працавітасць і адданасць агульнай справе (спіць дзяўчына ўсяго некалькі гадзін у дзень тут жа - на чацвёртым паверсе Дома прафсаюзаў) так уразіла навакольных, што Сцяпан Кубіў, камендант Штаба нацыянальнага супраціву, пастанавіў назваць групу валанцёраў кухні ў яе гонар.

Ліза гэтую навіну прыняла са здзіўленнем бо сама сябе за гераіню яна зусім не ўважае, запэўнівае, што праца тут ёй у радасць. Хвалюе рэвалюцыянерку толькі тое, што прэзідэнт не ідзе на ўмовы мітынгоўцаў, а часам яшчэ і «Беркут» нацкоўвае. Падчас апошняга такога выпадку, 10 снежня, Ліза, вядома, была ў Доме прафсаюзаў.

«Мужыкі адправілі ўсіх жанчын на 7-мы паверх і вось тады было самае складанае - не ведаць, што адбываецца і не мець магчымасці дапамагчы. Потым, пад 3-4 гадзіны ночы сказалі, што патрэбныя рукі на кухні і я, вядома, падахвоцілася. У нейкі момант выйшла папаліць, а калі вярнулася, то ўжо ніводнай жанчыны на кухні не было - усіх адвялі, чакалі штурму. Але я не спалохалася. Села перад дзвярыма і чакала».

На шчасце, сілавога захопу Дома прафсаюзаў той ноччу ўдалося пазбегнуць і Ліза працуе тут па-ранейшаму, і, як сама яна думае, будзе да перамогі. У адрозненні ад шматлікіх Еўрамайданцаў, яна не намагае на абавязковай адстаўцы прэзідэнта. Думае, што галоўнае падпісаць асацыяцыю.

«Я, вядома, мала што разбіраю ў палітыцы, але калі ён падпіша, то ўжо не зможа паводзіць сябе, як раней, вымушаны будзе азірацца на Еўропу. Словам, пасля падпісання ён тут надоўга не затрымаецца.

Я ўвогуле не разумею, навошта яму далася Расея? Што яна нам дала, акрамя самых высокіх коштаў на газ? Тое, што мытнікі кажуць «О, хахол!», калі глядзяць у пашпарт на мяжы? Больш, здаецца, нічога».

Пра пошукі працы рэвалюцыянерцы Лізе, вядома, прыйшлося забыць. Хостэл, у якім арандавала ложак за 700 грыўняў у месяц, пакуль пакінула, начуе ў Доме прафсаюзаў.

Нядаўна Ліза папрасіла маці, заўзятую прыхільніцу Партыі рэгіёнаў і Расеі, даслаць грошай, але тая толькі засмяялася ў адказ, маўляў, табе ж там плацяць. Але тут не плацяць. Мама пераблытала мітынгі, мабыць.

«Працы для людзей з абмежаванымі магчымасцямі ва Украіне практычна няма ніякай. Хіба толькі на рынку можна ўладкавацца, калі пашанцуе. Супольнасці для інвалідаў (Ліза з'яўляецца сябрам такой у сябе ў Дружкоўцы) не маюць ані грошай, ані магчымасці дапамагаць нам з працаўладкаваннем. А ў Еўропе, я дакладна ведаю, гэта інакш».