Рабочыя з Беларусі: Уражанне, што ўся краіна з'ехала на заробкі ў Расею

Беларускія рабочыя ў Расеі атрымліваюць у 3 - 4 разы больш, чым іх суайчыннікі на радзіме.

У многіх беларускіх сем'ях дзеці не бачаць бацькоў тыднямі, а то і месяцамі - хтосьці павінен зарабляць грошы, піша агенцтва «Рэгнум».

У апошні час менавіта на «сямейным фактары» робяць акцэнт чыноўнікі Беларусі, імкнучыся пераканаць патэнцыйных «гастарбайтэраў» адмовіцца ад ідэі з'ехаць на заробкі з рэспублікі. Прапагандыстамі выкарыстоўваюцца розныя прыёмы. У прыватнасці, у пачатку 2013 года дзяржаўныя СМІ Беларусі праінфармавалі аб двух выпадках «вызвалення беларусаў з працоўнага рабства ў Расеі», прычым пры садзейнічанні адной і той жа раней невядомай расейскай арганізацыі. У першым выпадку Андрэй Коўш, які вярнуўся з Дагестана ў Брэсцкую вобласць, сам абверг чуткі аб сваім «рабстве». У другім выпадку «рабаўладальнік» з Арэнбургскай вобласці сам даказаў, што ніколі не з'яўляўся такім - ён не абмяжоўваў у перамяшчэнні беларуса Мікалая Шпака, які жыў у яго, не ўжываў да яго гвалт, не спрабаваў пазбавіць яго магчымасці карыстацца тэлефонам. Пасля абедзве шумныя гісторыі раптам перасталі цікавіць афіцыйныя беларускія выданні. Аднак намер любой цаной утрымаць працоўныя рэсурсы ў рэспубліцы не пакідае чыноўнікаў Беларусі. Самі ж беларусы, нягледзячы на намаганні добразычліўцаў, працягваюць пошукі добра аплачванай працы і масава мігруюць на заробкі праз «празрыстую» беларуска-расейскую мяжу.

«Умовы працы ў Расеі - амаль такія ж, як і тут. Галоўнае - трапіць у добрую фірму, тады можна быць упэўненым, што і праца будзе, і заробак добры», - заявіў беларускі інжынер-будаўнік Сяргей, каментуючы ўмовы працы ў Расеі спецыялістаў яго профілю з Беларусі.

Сяргей пражывае ў адным з райцэнтраў Гродзенскай вобласці і не жадае, каб з-за яго адкрыццяў у яго сваякоў паўсталі праблемы. Некалькі гадоў ён працаваў у розных рэгіёнах Расеі і на наступны дзень пасля інтэрв'ю мае намер пакінуць Беларусь, каб зарабіць грошай для сваёй сям'і.

Па словах суразмоўцы, праца будаўнікоў у Беларусі ацэньваецца кратна ніжэй, чым у Расеі, хоць працаваць даводзіцца не менш. Многіх яго суайчыннікаў даўно пацягнула на расейскія будоўлі - задоўга да крызісу 2011 года, калі зарплаты ў даляравым эквіваленце знізіліся ў тры разы і шматлікія прадпрыемствы спыніліся, не ведаючы, ці завяршаць пачатыя аб'екты, як ацэньваць працу будаўнікоў, квадратны метр кватэры або офіса, па якім кошце заўтра будуць прадавацца будматэрыялы. «Гастарбайтэры», якія працавалі ў гэты час на расейскіх будоўлях, пра сітуацыю ў Беларусі даведваліся з навін.

За апошнія гады ў Беларусі сфармаваўся цэлы будатрадаўскі рух - без дошак гонару, пераходзячых чырвоных сцягоў і іншых атрыбутаў маральных заахвочванняў ударнікаў сацпрацы. Перадавікі будоўляў расейскага капіталізму аддаюць перавагу «маленькаму рубліку замест вялікага «дзякуй». І галоўная небяспека для беларускага «гастрабайтэра», па словах Сяргея - гэта не забароны мясцовых уладаў, а небяспека застацца без заробленых у Расеі грошай.

«Ёсць шмат фірмаў, якія не заплацілі сваім работнікам. Таму лепш ехаць у Расею па рэкамендацыі, а не па прынцыпе «паеду - знайду працу». Асабіста я не сутыкаўся з тым, каб мне не заплацілі, але ведаю, што такія факты ёсць, і часта расейскія падрадчыкі «кідаюць» расейскіх жа субпадрадчыкаў, - сказаў суразмоўца. - Па інтэрнэту могуць абяцаць адно, а прыедзеш - на месцы зусім іншае. Таму лепш ехаць па рэкамендацыях - калі ўжо хтосьці папрацаваў і можа рэкамендаваць гэтую фірму».

Па словах беларускага будаўніка, умовы працы на расейскіх будоўлях не горш, чым у Беларусі, а часам і лепш: «Нам жыллё здымаюць - кватэру ў горадзе ці катэдж у прыгарадзе. Я жыў у катэджы ў 12 кіламетрах ад горада - арганізацыя-наймальнік (субпадрадчык) здымала. На працу ў горад ездзілі на мікрааўтобусе - прывозілі і забіралі».

Пытанне аб жыллі ў бытоўках прыкметна падняло яго настрой. «У Расеі раней на будоўлях жылі ў вагончыках - зараз гэтага не дазваляюць, даўно ўжо такога няма. Нават у таджыкаў такога няма, - сказаў ён. - Зразумела, можна і памыцца, і паесці, і адпачыць. Спецвопратка, інструмент - зразумела, гэта ўсё працадаўца выдае, а харчаванне - сваё».

«Працуем, звычайна, па 10 гадзін, рэдка калі па 8. Гадзіна - на абед. Стаўленне да рабочых - вельмі добрае, - удакладніў суразмоўца. - Умовы могуць адрознівацца - трэба дамаўляцца. Пагадзінная аплата - адны ўмовы, па аб'ёмах выкананых работ - іншыя. Па адпачынках - трэба дамаўляцца. Я дамовіўся на 1,5 месяцы працы - 2 тыдні дома. Гэта ўсё залежыць ад таго, як дамовішся з працадаўцам».

«У Калузе на славацкую фірму я адпрацаваў не адзін год - вельмі задаволены. Магу сказаць: замежная фірма - гэта лепш за ўсё, а з іх лепш - італьянская або славацкая. Я на іх працаваў і ніколі ў мяне праблем не было, а працаваў я шмат дзе. Быў такі выпадак, памятаю: у горадзе Электрасталь - у Падмаскоўі, расейскі генпадрадчык «кінуў» расейскага ж субпадрадчыка - не заплаціў грошай. Але я працаваў на замежную фірму - з намі такога не было. А наогул у Расеі працуе шмат замежных будаўнічых фірмаў», - падзяліўся вопытам Сяргей.

Заробкі ў Расеі, сказаў беларускі будаўнік, прыкметна вышэй, чым у Беларусі: «Электрык атрымлівае $2 тысяч - атрымліваецца каля 60 тыс расейскіх рублёў «чыстымі», але гэта калі добры электрык. А калі такі, які толькі кабель можа цягнуць ды лямпачку ўкруціць - больш за 1,5 тысяч даляраў ён не атрымае. Розныя фірмы, розныя віды работ, розныя кваліфікацыі будаўнічыя - усё гэта на зарплату ўплывае. Але самыя нармальныя ўмовы, на мой погляд, - у замежных фірмах».

У Беларусі, па словах суразмоўцы, будаўнікі яго спецыяльнасці атрымліваюць каля $600 - дзе больш, а дзе менш, але ўсё роўна нашмат менш, чым у Расеі. Улічваючы рэаліі «саюзнай дзяржавы», няма сэнсу працаваць за грошы на беларускага прыватніка або дзяржарганізацыю - мае сэнс сумленна зарабіць грошай за некалькі сот кіламетраў ад месца жыхарства. У Расеі да беларусаў стаўленне самае добразычлівае, адзначыў суразмоўца.

«Да беларусаў самае лепшае стаўленне ў параўнанні з астатнімі, - сказаў ён. - Усё фірмы аддаюць перавагу працаваць ці з рускімі, ці з беларусамі - ім не трэба дазволаў на працу, а астатнім трэба рэгістравацца. Па квітку беларус можа працаваць месяц наогул без рэгістрацыі. Калі больш за месяц працуеш - фірма сама рэгіструе, афармляе дакументы».

«У Калузе за 8 месяцаў мяне адзін раз «даішнік» спыніў - дакументы праверыць. Праверыў - адпусціў, ніякіх пытанняў. Я быў на сваім аўтамабілі з беларускімі нумарамі. Апошні раз быў - там уся пляцоўка каля фірмы застаўленая аўтамабілямі з беларускімі нумарамі. Я прыехаў і падумаў, што ўся Беларусь прыехала працаваць - толькі некалькі машын было з расейскімі нумарамі. І аказалася, што так: беларусаў было значна больш, чым таджыкаў, узбекаў, малдаван, украінцаў».

Шмат беларусаў працуе не толькі ў Калузе і Падмаскоўі, але і ў іншых рэгіёнах Расеі. «Рабочыя з Беларусі прыязджаюць на сваіх аўтамабілях - гэта адразу відаць. У Яраслаўлі, памятаю, у 2011 годзе поўна беларусаў было. І цяпер яны выконваюць вельмі вялікія аб'ёмы работ», - сказаў суразмоўца.

Сяргей задаволены ўмовамі працы і не мае намеру заставацца ў Беларусі. Падобна на тое, ён не сочыць за заявамі высокапастаўленых беларускіх чыноўнікаў, якія другі год запар запэўніваюць: беларускія «гастарбайтэры» вяртаюцца «дадому», у Беларусі яны ўжо атрымліваюць не менш, чым у Расеі, беларускія будаўнікі жадаюць працаваць на беларускія арганізацыі і г.д. «Заўтра паеду ў Расею», - сказаў на развітанне суразмоўца. Ён ведае, куды і навошта едзе.

Яшчэ адзін суразмоўца, урач-анестэзіёлаг Уладзімір, восенню 2012 года пераехаў з сям'ёй у Расею. Ён пакуль захоўвае беларускае грамадзянства, але думае над перспектывай расейскага грамадзянства для сваіх дзяцей.

«У Менску апошняя мая зарплата была 4-5 млн беларускіх рублёў - тут мне далі адразу 70 тыс расейскіх рублёў аклад. У Менску я здымаў кватэру - свайго жылля не было, тут мне выдзелілі службовае жыллё, - сказаў беларускі ўрач. - Мы нядоўга думалі - перспектыў у Беларусі ні ў мяне, ні ў жонкі не было. Што мы гублялі? Хіба што яшчэ далей з'ехалі ад бацькоў, сяброў, ад калег па працы, да якіх прывыклі. Ні ў плане грошай, ні ў плане кар'ернага росту ў нас не было перспектыў, і калі паступіла прапанова з Падмаскоўя, калі пытанне па жыллі так рашылася - мы сабраліся і з'ехалі».

Па словах Уладзіміра, размова з начальствам ў яго была спачатку жорсткая: абяцанні змяняліся пагрозамі, але, у канчатковым выніку, працоўная кніжка была выдадзеная, сыход з медустановы быў без «хлопання дзвярыма». Былыя калегі з разуменнем паставіліся да выбара Уладзіміра.

«На самой справе і ў Расеі дактары не як сыр у масле катаюцца, і кошты тут на многае вышэй - на прадукты харчавання, напрыклад. Але мы можам сабе дазволіць тое, чаго не маглі дазволіць у Менску», - сказаў суразмоўца.

Суразмоўца адзначыў, што адток высокакваліфікаваных беларускіх лекараў, па вялікім рахунку, ніколі не спыняўся: «Памятайце тэракт у Маскве, калі «Норд Ост» захапілі? Тады пісалі пра беларускіх лекараў, якія былі на спектаклі. Прайшло некалькі месяцаў і яны, як мне распавялі, з'ехалі на заробкі ў Афрыку - краіну не памятаю, нейкая былая партугальская калонія, пастрэльваюць там. А тут - Расея».

Магчымасць зарабіць у Расеі з'явілася яшчэ ў адной беларускай грамадзянкі - Вольгі. Як і папярэднія суразмоўцы, яна таксама не пажадала «прыцягваць увагу падатковай». Адпрацаваўшы 2,5 года ў офісе маскоўскай фірмы, яна вярнулася ў Менск, каб выйсці замуж за свайго маладога чалавека. «Можна сказаць, па асабістых абставінах з'ехала: будучы муж тут - вярнулася, - патлумачыла яна. - Пра Маскву ў мяне засталіся толькі добрыя ўражанні».

«У першую чаргу, вядома, у прапанове з'ехаць папрацаваць у Маскву прыцягвала зарплата: у Менску тады плацілі $500-700 за працу маёй кваліфікацыі, а ў Маскве сходу прапанавалі $2 тыс - вельмі добрыя грошы па беларускіх мерках. Плюс магчымасць падпрацоўваць камандзіроўкамі, але мяне і так усё задавальняла - ні ў адну не з'ездзіла. Паабяцалі і дапамаглі з пераездам - першы месяц мне здымалі аднапакаёвую кватэру, а потым я сама знайшла варыянт лепей».

Па словах суразмоўніцы, стаўленне да беларусаў у Маскве - самае добразычлівае. «Беларусаў заўсёды сустракалі добразычліва і больш цёпла, чым, скажам, украінцаў, - сказала яна. - У той фірме, на офісе якой я працавала, суадносіны беларусаў да расейцаў было прыкладна 60% да 40%. І такіх фірмаў у Маскве шмат».

У адрозненне ад паўднёвых ці азіяцкіх народаў, беларусаў цяжка адрозніць па колеры скуры або характэрнаму акцэнту. Фактычна беларускія прадпрыемствы ў Расеі, якія нават складаюцца пераважна з уладальнікаў сініх пашпартоў РБ, імкнуцца не прыцягваць увагу да складу свайго персаналу і, тым больш - да гаспадароў.

«Беларусам даводзіцца ехаць на заробкі ў Маскву для таго, каб цябе «не чапалі». Многія з тых, хто з'ехаў у Маскву, кажуць, што ў Беларусі немагчыма працаваць - ледзь стаў прыкметны твой поспех - усё, цябе заўважылі, хутка табой зоймуцца, - патлумачыла Вольга. - З Менска кожны дзень у бок Масквы сыходзіць некалькі цягнікоў - усе яны забітыя, білеты купіць немагчыма. Многія беларусы, зарабіўшы ў Маскве, «разгарнуўшыся», прыязджаюць у Беларусь, набіраюць беларусаў - наймаюць персанал, прывозяць іх у Маскву і далей нармальна працуюць».

«Я асабіста ведаю некалькі сем'яў, у якіх муж працуе ў Маскве, а жонка і дзеці - у Менску. Раз у два тыдні ён прыязджае, прывозіць грошы, потым зноў з'язджае. Магчыма, гэта мой асабісты круг зносін, але я мяркую, што такіх сем'яў вельмі шмат», - дадала субяседніца.