Наталля Радзіна: Мы - улада. Засталося зусім крыху

Шчырае інтэрв'ю галоўнай рэдактаркі Charter97.org.

Галоўная рэдактарка сайта «Хартыя-97» Наталля Радзіна стала новай госцяй праграмы Studio Х97 (Студыя Ікс дзевяноста сем). Вядоўца - Яўген Клімакін.

Паважаныя чытачы! Вы можаце падпісацца на канал «Хартыі-97» на Youtube charter97video. Для гэтага трэба зайсці на старонку charter97video і націснуць чырвоную кнопку «Падпісацца». Калі вы хочаце атрымліваць паведамленні пра новыя відэа на канале charter97video, то націсніце «званочак».

Падаем стэнаграму размовы.

- Наталля, ты з 2011 года пражываеш у Еўразвязе. Добра табе тут жывецца?

- Мне, найперш, тут нядрэнна працуецца. Я вымушаная была ўцячы менавіта праз тое, што разумела, што ў тых умовах у Беларусі працаваць немагчыма. Праца тут дазваляе рабіць значна больш для сваёй краіны. Што тычыцца майго жыцця, то я, вядома, вельмі хачу вярнуцца дадому. Я не ўяўляю свайго жыцця тут назусім. І ўсё што я раблю - гэта выключна для таго, каб Беларусь была свабоднай, і я змагла вярнуцца да сваёй сям'і, сяброў, на сваю радзіму.

- Кватэру тут ужо набыла? Грамадзянства атрымала?

- Кватэру не набывала і набываць не хачу.

- Усё на арэндных?

- Усё на арэндных. Таму што для мяне набыць кватэру - значыць застацца тут надоўга. А мне прасцей жыць, вобразна кажучы, на валізках у надзеі, што я неўзабаве змагу вярнуцца дадому.

- Грамадзянства атрымала?

- Не, грамадзянства не атрымала, хоць маю права атрымаць літоўскае. Думаю, не буду яго атрымліваць.

- Прынцыповае пытанне?

- Прынцыповае. У мяне адно грамадзянства - беларускае - і я хачу яго захаваць.

- Ты галоўная рэдактарка «Хартыі-97». Калі вас у пачатку 2018 года заблакавалі беларускія ўлады, многія тады казалі: гамон «Хартыі» надыдзе. Я так разумею, вас гэта не забіла?

- Вядома, нас гэта не забіла. Я працую рэдактаркай на сайце «Хартыя-97» з 2001 года. Мы перажывалі розныя часы. Нас увесь час арыштоўвалі на дэманстрацыях, працавалі ў падпольных умовах, прайшлі праз ператрусы, крымінальныя справы... вядома, самае страшнае адбылося ў 2010 годзе, калі быў забіты заснавальнік нашага сайта Алег Бябенін, але ўсе наступныя рэпрэсіі, і нават турма КДБ, у якую я трапіла, і арышты журналістаў, і фактычны разгром нашай рэдакцыі ў Менску — яны ўжо здаваліся дробяззю ў параўнанні са стратай сябра.

Блакаванне сайта «Хартыі» ў 2018 годзе толькі паказала страх улады перад свабодным словам.

- Што ты адказваеш тым, хто кажа табе: «Хартыя» - гэта такі ж прапагандысцкі рэсурс, як і дзяржаўныя беларускія, толькі з іншага боку.

- Абсалютнае глупства. Я не разумею гэтых размоў у сітуацыі дыктатуры. Калі кажуць: Вы павінны быць па-над сутычкай. І ў выніку сёння мы бачым, што «па-над сутычкай» журналісты, бізнэсоўцы, артысты, мастакі, пісьменнікі... Прабачце, а хто будзе змагацца?! Што вы будзеце потым распавядаць сваім дзецям? Што вы рабілі ў часы дыктатуры Лукашэнкі? Вы былі па-над сутычкай?.. У сітуацыі дыктатуры гэта не-маг-чы-ма! Мы павінны рабіць усё, каб наблізіць час перамен. І я ведаю, што раблю. Займаюся журналістыкай, нясу свабоднае слова, расказваю, што напраўду адбываецца ў Беларусі і называю рэчы сваімі імёнамі.

- Ведаеш, што цікавіць многіх інтэрнэт-карыстальнікаў пра «Хартыю»?

— Што? (усміхацца)

- Адкуль грошы? Хто падтрымлівае? Гэта адкрытая інфармацыя ці не? І ці падтрымліваюць беларускія бізнэсоўцы?

— З беларускімі бізнэсоўцамі, адразу скажу, складана, бо яны вельмі моцна баяцца. Хоць для мяне гэта дзіўна, бо большасць з іх усё адно ідзе ў турмы, страчвае свой бізнэс і працуе ва ўмовах сталага страху страціць усё. І замест таго, каб пачаць мяняць нешта ва ўласнай краіне, дапамагаць людзям, якія спрабуюць гэта рабіць, яны, вядома, пакуль яшчэ асцерагаюцца. Але я спадзяюся, што ўсё ж нарэшце яны перастануць быць «па-над сутычкай» і пачнуць сапраўды нешта мяняць ва ўласнай краіне. Таму што гэта найперш трэба ім самім.

Гэта не сакрэт, хто дапамагае «Хартыі». Нам дапамагаюць фонды ў падтрымку дэмакратыі, дапамагаюць міністэрствы замежных спраў еўрапейскіх краін.

- Якіх?

- Міністэрства замежных спраў Літвы і Польшчы. Нам дапамагаў і МЗС Францыі.

- Ты толькі вярнулася з Еўрапарламенту. Якое там цяпер стаўленне да Беларусі, да беларускай улады, да сітуацыі ў прынцыпе?

- Дэпутаты Еўрапарламенту добра дасведчаныя, што адбываецца ў Беларусі.

- Што яны кажуць пра Лукашэнку?

- Што гэта дыктатар. Для іх гэта зразумела, хто гэта. Вось цяпер былі шакаваныя тым, наколькі нахабна былі сфальсіфікаваныя вынікі «парламенцкіх выбараў» у Беларусі. Практычна навідавоку ўкідвалі бюлетэні, падмянялі скрыні, фальсіфікавалі прыход, якога фактычна не было. Назіральнікі фіксавалі 10-20 адсоткаў прыходу, а ўлады, як заўсёды, напісалі завоблачныя лічбы. Былі шакаваныя еўрапейцы тым, як Лукашэнка асабіста пагражаў назіральнікам фізічнай расправай.

Ілюзій што да Беларусі там зусім няма. Адзінае, што я бачыла — гэта велізарную цікавасць. Іх натхніла, калі я сказала, што ў Беларусі цяпер зусім новая сітуацыя. Распавяла пра тое, што ў краіне сёння ненавідзяць Лукашэнку, што многія актывісты апазіцыі ўзялі ўдзел у гэтай выбарчай кампаніі, выдатна ўсведамляючы, што гэта за «выбары» ў Беларусі. Але падчас гэтай выбарчай кампаніі яны зрабілі замер грамадскай думкі, калі збіралі подпісы па кватэрах, калі праводзілі шматлікія акцыі на вуліцах, размаўлялі з тысячамі людзей і высветлілі, што ў Лукашэнкі абсалютна няма прыхільнікаў у Беларусі, што 90 адсоткаў насельніцтва яго сёння ненавідзяць. Людзі проста мараць, каб ён як мага хутчэй сышоў. І вось гэта і ёсць новая сітуацыя.

У размовах з еўрапейскімі палітыкамі я падкрэсліваю, што неабходна сёння падтрымаць беларускія дэмакратычныя сілы, незалежныя медыі, грамадзянскую супольнасць, паколькі менавіта ў наступным годзе магчымыя рэальныя перамены ў Беларусі.

- У Еўрапарламенце яшчэ адна цікавая штука адбылася. Чалавекам, які адказвае за Беларусь, стаў Робэрт Бядронь. Ён абсалютна шчыра кажа, што гей. І менавіта гэтага чалавека, улічваючы, які падыход у беларускіх уладаў да ЛГБТ, ставяць тым, хто адказвае за кантакты з Беларуссю. Гэта здзек з Еўрапарламенту? Ці як гэта ўспрымаць?

- Не, я думаю, што гэта абсалютна не здзек. Я сустрэлася з Робэртам Бядронем. Мы з ім пагаварылі пра Беларусь. Першае пытанне, якое ён мне задаў: «Якая цяпер сітуацыя з «Хартыяй»? Вас па-ранейшаму блакуюць? Можа, вам трэба чымсьці дапамагчы? Як у вас з фінансаваннем справы? «Гэта значыць, чалавек, па-першае, праявіў глыбокую дасведчанасць у беларускіх справах, а па-другое, рэальную зацікаўленасць. Я ўбачыла перад сабой цікавага чалавека, які хоча дапамагчы, які пытаўся ў мяне, якія памылкі рабіў яго папярэднік, як яму лепш працаваць. Так, ён сказаў, што вымушаны перыядычна прыязджаць у Менск і весці дыялог з беларускімі ўладамі, але запэўніў мяне, што ні ў якім разе не збіраецца заплюшчваць вочы на сітуацыю з правамі чалавека, ціск на свабоду слова, на становішча палітычных зняволеных. Таму ў мяне вялікія надзеі, што гэта будзе вельмі добрая праца.

- «Хартыя», палітыка... Што яшчэ ёсць у жыцці Наталлі Радзінай?

- Усё як ва ўсіх: ёсць сям'я, сябры, улюбёныя кнігі, фільмы. Наогул, для мяне самая галоўная крыніца натхнення — гэта людзі. Столькі выбітных людзей, якіх я проста люблю, калі бачыш асобу... Гэта кранальна. Я вельмі шчаслівая, што такіх людзей у маім жыцці заўсёды шмат.

- Твае маральныя аўтарытэты?

- Ведаеш, вельмі складана сказаць пра маральныя аўтарытэты, бо я пільнуюся прынцыпу «не ствары сабе куміра». Хоць, вядома, маральныя аўтарытэты ў мяне ёсць. Але ў чым небяспека куміраў? Ты ўскладаеш на чалавека празмерныя надзеі, чакаеш ад яго, што ён будзе нешта рабіць, а кантроль над іншымі людзьмі — ён жа немагчымы. Кожны чалавек - самастойная адзінка. І ў нейкі момант ён паступіць не так, як ты хочаш. У гэтым небяспека чакання нейкага лідара, які прыйдзе і зробіць усё так, як мы хочам. Людзі ёсць людзі. Яны розныя.

- Ну, вось у Беларусі акурат такая гісторыя, калі кажуць: «улада ў нас зразумела, якая дрэнная, але і апазіцыя не такая…»

- Мне здаецца, што ўсе гэтыя размовы вядуцца ад нежадання дзейнічаць самому. Нельга чакаць месію, трэба пачынаць з сябе, трэба зрабіць адзін маленькі крок, другі, трэці і проста пачаць змяняць жыццё. Па-іншаму нічога не будзе. Не прыйдзе нейкі міфічны герой і не развяжа за нас нашы праблемы. Мы павінны рабіць. Кожны з нас павінен задаць сабе пытанне: а што я магу зрабіць у гэтай сітуацыі? Хтосьці можа надрукаваць улёткі, хтосьці можа распаўсюджваць спасылкі на фільмы, хтосьці можа распавядаць пра незалежныя сайты, хтосьці можа ствараць суполкі, нейкія арганізацыі ў сябе на прадпрыемствах, аб'ядноўваць людзей у групы і выходзіць на акцыі пратэсту нарэшце. Кожны можа.

- У сваім прафесійным жыцці ты сустракалася з многімі палітыкамі. Бачыла Барака Абаму, размаўляла з Гілары Клінтан, Джонам Маккейнам... хто на цябе зрабіў найбольшае ўражанне з заходніх палітыкаў?

- Можа, таму што я жанчына, але на мяне найбольшае ўражанне зрабілі менавіта жанчыны-палітыкі. Гэта і Гілары Клінтан, гэта і Даля Грыбаўскайтэ, і польская еўрадэпутатка Ганна Фатыга.

- Яна была калісьці кіраўніцай МЗС Польшчы.

- Яна была кіраўніцай МЗС Польшчы і ўзначальвала Камітэт бяспекі і абароны ў Еўрапарламенце, а таксама Камітэт у замежных справах. Мяне дзівіць у гэтых жанчынах сіла і шчырасць. Яны больш не пераносяць хлусню, больш хвалююцца за людзей. І я разумею, наколькі ім складана ў палітыцы. Не толькі таму, што часта даводзіцца сумяшчаць з сям'ёй і дзецьмі. Вядома, жанчыны мяне шакуюць, калі яны дамагаюцца тут поспеху і спрабуюць мяняць свет.

- Ты ўзгадала Далю Грыбаўскайтэ. Ты ж яе спачатку крытыкавала.

- Мне давялося крытыкаваць, бо я прыехала ў Літву пасля турмы, пасля досыць цяжкіх уцёкаў з Беларусі, а ў гэты час у турме працягвалі знаходзіцца мае сябры: і кандыдаты ў прэзідэнты, і актывісты апазіцыі. Трэба было ратаваць гэтых людзей. Акрамя таго, акурат у дзень майго прыезду быў арыштаваны Алесь Бяляцкі, у тым ліку таму, што заходнія краіны здалі рахункі праваабарончага цэнтру «Вясна» беларускім уладам. Я была вымушаная сказаць, што тыя рэпрэсіі, якія абрынуліся на беларускі народ, былі выкліканыя ў тым ліку спыненнем міжнароднай ізаляцыі Лукашэнкі. А зрабіла гэта Даля Грыбаўскайтэ, калі запрасіла Лукашэнку ў Вільню. Да гэтага ён быў пад жорсткімі санкцыямі Еўразвязу і нікуды не мог ўязджаць далей краін арабскага усходу.

- Як ты змяніла стаўленне да яе?

- Мы сустрэліся з ёй у Варшаве. У Польшчы была арганізаваная вячэра з прэзідэнтамі ў гонар ўручэння прэміі «Салідарнасці». Наколькі я памятаю, прэмію тады атрымаў Мустафа Джамілеў. Мяне запрасілі ад Беларусі разам са Станіславам Шушкевічам прысутнічаць на вячэры, у якой браў удзел прэзідэнт ЗША Барак Абама, былі там і прэзідэнты іншых еўрапейскіх краін, у тым ліку Даля Грыбаўскайтэ. Мы тады сустрэліся і змаглі асабіста пагаварыць адзін з адным. Яна мяне пазнала. Сказала, што разумее, наколькі цяжка было мне, калі я прыехала. Я ёй таксама патлумачыла: мы прайшлі праз турмы, праз катаванні... Яна сказала, што разумее, што таксама магла зрабіць памылку, таксама магла схібіць. Атрымалася такая цёплая чалавечая размова.

Я ўбачыла перад сабой жанчыну, якая застаецца сабой, якая аналізуе, што робіць, можа прызнаць сваю памылку, спрабуе мяняцца на працягу прэзідэнцкай кадэнцыі. І мы гэта назіралі. У апошнія гады Даля Грыбаўскайтэ была, бадай, самым жорсткім і прынцыповым крытыкам рэжыму Пуціна і цалкам адназначна ставілася да Лукашэнкі.

- Цябе на працу ў «Хартыю» прымаў Алег Бябенін?

- Так, ён запрасіў мяне. Я пачынала працаваць у газеце «Імя». Гэта была вельмі файная незалежная беларуская газета. У 1997 годзе я туды прыйшла студэнткай другога курса факультэта журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Алег быў маім непасрэдным начальнікам. Ён быў рэдактарам аддзела навін, куды я была прынята на працу рэпарцёрам. Ужо ў 2001 годзе ён запрасіў мяне працаваць на сайт «Хартыя-97». Да гэтага працавала ў многіх іншых незалежных газетах.

- Афіцыйная версія была, што ён здзейсніў самагубства.

- Я ў гэта ніколі ў жыцці не паверу, бо Алег быў надзвычай жыццялюбны чалавек, вялікі аптыміст, ён ніколі не журыўся сам, заўсёды падбадзёрваў іншых, шчыра верыў, што ў Беларусі магчымыя перамены і гэта адбудзецца неўзабаве. Ён быў проста надзвычайны сябар, з ім было надзейна.

- Якую гісторыю з ім успамінаеш часцей за ўсё?

- Ой, шмат гісторый. З Алегам было проста выдатна бавіць час.

- Пагулянкі супольныя, святы ... Было гэта? (Усміхаецца)?

- (смяецца) Было, вядома. Гэта заўсёды было весела. Алег заўсёды быў завадатарам. З ім файна працавалася, з ім файна і адпачывалася. Чалавек любіў жыццё і дарыў людзям шчасце. Ён любіў людзей.

- У яго дзеці засталіся, жонка. Яны ўжо дарослыя?

- Так, сын ужо дастаткова дарослы. У яго напраўду засталося двое сыноў. Ведаеш, калі бывае зусім цяжка, разумееш, што трэба працягваць у памяць пра Алега. Трэба пастаянна нагадваць, што быў такі выдатны чалавек, выдатны журналіст, які заснаваў сайт «Хартыя-97». Алега мы ніколі не забудзем і будзем працягваць тое, што робім у тым ліку ў памяць пра яго.

- Многія палітыкі цяпер кажуць, што наступны год можа быць пераломным. І ты ўспомніла пра гэта ў пачатку размовы.

- Я перакананая ў гэтым.

- Чаму?

- Сітуацыя эканамічная у краіне сёння жахлівая. Мы бачым, што людзі спрабуюць выжыць на заробкі 150-200 даляраў у рэгіёнах. Пенсіі сёння ў сярэднім 100 даляраў. Кошты пры гэтым вышэйшыя, чым у Польшчы на многія тавары. І пры гэтым дыктатар збіраецца ісці на сёмы тэрмін. Сёння самая гэтая думка выклікае абурэнне ва ўсіх. Я магу сказаць, што сёння прыкметна і відавочна, што беларусы нарэшце аб'ядналіся. Яны сёння аб'яднаны адной ідэяй - Лукашэнка павінен сысці.

Такога аб'яднання нацыі не было, мне здаецца, у найноўшай гісторыі Беларусі. Такога не было нават у савецкія часы. Гэта дае нам вялікую надзею на тое, што ў наступным годзе магчымыя перамены. Вядома, мы павінны шмат працаваць, вядома, проста не будзе, але шанцы вельмі вялікія.

- У кожнага чалавека ёсць сваё слабое месца, такая ахілесава пята. На твой погляд, дзе ў Лукашэнкі ахілесава пята?

- Найперш, гэта яго маніякальнае жаданне застацца ва ўладзе. Ні да чаго добрага гэта не прывядзе. Гэтым самым ён проста заганяе сябе ў нявыкрутку. У яго няма сёння магчымасцяў працягваць жыць так, як ён жыў гэтых 25 гадоў. Хаця б з той прычыны, што ў яго проста няма грошай. На рэформы ў эканоміцы ён не гатовы пайсці, Расея не гатовая даваць яму энергарэсурсы былымі коштамі або беззваротныя крэдыты. У гэтай сітуацыі Захад таксама не гатовы фінансаваць апошнюю дыктатуру ў Еўропе.

- У 2010 годзе ты, як і тысячы беларусаў, выйшла на Плошчу пратэставаць. Як ты ўспамінаеш гэта дзень?

- Гэта быў адзін з самых шчаслівых дзён у маім жыцці. Атмасфера панавала неверагодная! Больш за 50 тысяч беларусаў выйшлі тады пратэставаць супраць фальсіфікацыі вынікаў прэзідэнцкіх выбараў, нягледзячы на запалохванні з боку ўладаў. Гэта было шакавальна! Дух адзінства, імкненне і воля да свабоды - гэта адчувалася. Я быў шчаслівая ў гэты дзень.

- Арыштавалі цябе адразу ж там?

- Не, мяне збілі на Плошчы ў канцы, але я паспела дабегчы да рэдакцыі, дакладней, мяне давялі. Трэба было шмат працаваць, я не хацела ехаць у лякарню.

- Ты казала, што паспела нават напісаць нешта.

- Так, тады было вельмі шмат працы, шмат навін. Трэба было паведамляць свету, што напраўду адбываецца ў Беларусі. Нягледзячы на шалёны галаўны боль, бо ў мяне было страсенне мозгу пасля збіцця, я працягвала працаваць. Мы да чатырох раніцы працавалі ў рэдакцыі, а потым ўзламалі дзверы, прыйшлі супрацоўнікі КДБ, арыштавалі мяне, журналістаў... Мяне адвезлі адразу ў турму КДБ, а журналістаў ужо ў аддзяленні міліцыі, пасля чаго яны былі асуджаныя да арышту проста за тое, што працавалі ў «Хартыі».

- Я бачыў, што пасля вызвалення Deutsche Welle зняло пра цябе матэрыял, калі не памыляюся, у турме КДБ, калі цябе...

- ... ну, не ў беларускай, натуральна, турме КДБ. Гэта было ў Вільні ў музеі генацыду. Я проста не стрымалася. У мяне слёзы пацяклі з вачэй, хоць мне здавалася, што ўжо гэта перажыла, пра гэта распавяла і мне павінна быць лягчэй.

- Я гляджу на цябе і цяпер проста трасе.

- ... Можа, ад холаду (смяецца). Але калі я патрапіла ў такую ж фактычна атмасферу ... Беларуская турма КДБ не змянілася з савецкіх часоў. Як была пабудаваная 50-60 гадоў таму, у такім выглядзе і засталася.

- Там ёсць момант, калі ты паказваеш: «У такой камеры я прыкладна знаходзілася. Там унізе на драўлянай падлозе мы спалі». Так?

- Мне давялося там спаць, таму што не было спальнага месца. Я спала на так званых нарах, якія былі злеплены з драўляных дошак. Ведаеш, мне ўжо не хочацца пра гэта гаварыць, таму што гэта ўсё - мінулае. Дзякуй Богу, што мы выжылі, прайшоўшы праз гэта. Гэтая сітуацыя і загартавала, і вельмі моцна змяніла. Увогуле, я не шкадую, што прыйшлося праз усё гэта прайсці. Цяпер хочацца глядзець у будучыню.

- Раскажы гісторыю, як ты размаўляла з Уладзімірам Пуціным?

- Гэта адбылося ў 2009 годзе. Я акурат знаходзілася ў Польшчы, удзельнічала ў так званым «Цягніку Салідарнасці», які быў арганізаваны польскім бокам для журналістаў з Беларусі, Украіны, Расеі і іншых краін былога Савецкага Саюза. Мы знаёміліся з досведам барацьбы польскага прафсаюзу «Салідарнасць». У пачатку верасня акурат праходзіла прэс-канферэнцыя ў Сопаце прэм'ер-міністра Польшчы Дональда Туска і прэзідэнта Расеі Уладзіміра Пуціна з нагоды гадавіны пачатку Другой сусветнай вайны. Я села на таксі і прыехала з Гданьска на прэс-канферэнцыю. Папярэдне атрымалася хутка акрэдытавацца на яе.

Прыйшоўшы, я ўбачыла, што там прысутнічаюць сотні журналістаў з розных краін. Натуральна, у мяне было пытанне да расейскага прэзідэнта, але задаць яго не ўдалося, бо ў першую чаргу давалі слова журналістам з польскага і расейскага пулаў. Яны задалі фармальныя пытанні, і далей прэзідэнты ўжо збіраліся сыходзіць. Журналісты тады кінуліся на VIP-персон у спробе задаць ім пытанні. Ахова іх адцясняла, як заўсёды, і я проста ў крытычнай, стрэсавай сітуацыі падумала, як зачапіць яго і прымусіць абярнуцца, каб адказаў на маё пытанне. Я проста крыкнула: «Адкажыце для Беларусі!»

І я бачу, як Пуцін паварочваецца, глядзіць так стомлена і кажа: «Ну, што там для Беларусі?». Тут жа перада мной расчышчаецца пляцоўка, ахова усіх адціскае, стаю я, насупраць Пуцін і відаць, што ён чакае, што цяпер яму з Беларусі зададуць якое-небудзь фармальнае пытанне пра «братэрскія стасункі» ці нешта там яшчэ. А я ў яго пытаюся: «Як доўга вы будзеце падтрымліваць дыктатуру ў Беларусі?» І я проста бачу ў яго вачах такі жах, ён разгубіўся, не ведае, што адказаць і задае сваё кароннае пытанне, якое выдае, што ён не гатовы: «Як вас завуць?»

- Наташа.

- Я так і адказала (смяецца). Увогуле, я Наташа, сайт «Хартыя-97». Дык што наконт майго пытання? І вось у яго такая паўза была, ён нешта прыдумаў і адказаў досыць так неакрэслена, але, тым не менш, пацвердзіў, што падтрымлівае дыктатуру ў Беларусі, таму што сказаў: «Дэмакратыя на постсавецкай прасторы настолькі слабая, што мы вымушаны падтрымліваць «стабільнасць»...

- Слабыя душы грамадзян былых савецкіх рэспублік трэба толькі пугай! (Усміхаецца).

- Так-так (смяецца). Я памятаю, што пасля гэтага выйшаў у «Коммерсанте» артыкул Андрэя Калеснікава, які прысутнічаў на гэтай прэс-канферэнцыі. Ён напісаў: «Ніколі Уладзімір Пуцін не выказваўся так дрэнна пра дэмакратыю ў Беларусі».

- Падчас нашага інтэрв'ю ты ўспамінала польскую «Салідарнасць». У іх была такая цікавая рэч, якая мне запомнілася. Калі яны змагаліся з камуністычнай сістэмай у мінулым стагоддзі, распрацавалі спецыяльную апаратуру, якая дапамагала апазіцыянерам выходзіць у эфіры дзяржаўных прапагандысцкіх радыёстанцый, тэлеканалаў. Ішлі абсалютна прапагандысцкія навіны і тут голас з'яўляўся або надпіс: «Яны хлусяць! Яны хлусяць! «Салідарнасць» пераможа!». Уяві, каб ты цяпер магла выйсці ў эфір беларускіх дзяржаўных тэлеканалаў або радыёстанцый. Што б ты сказала?

- Я б, напэўна, сказала: «Беларусы, не бойцеся. Нас большасць. Трэба змагацца і трэба перамагчы! Засталося зусім няшмат. Мы ідзем да перамогі. Паглядзіце, хто ва ўладзе? Каго мы баімся?! Купкі людзей, якая спрабуе сядзець на куфрах з золатам і ўтрымліваць уладу? Мы - народ! Мы - улада!».

Таксама відэа інтэрв'ю вы можаце паглядзець на нашым канале ў Vimeo:

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com