«Доходяги»

Зусім як у ГУЛАГу.

Лагернае слова са сталінскіх часоў вярнулася. Калі мы размаўлялі з Палінай Шарэнда-Панасюк пасля яе вызвалення пра жанчын, якія застаюцца ў калоніі ў Зарэччы, Паліна сказала: «Вольгу Маёраву ператварылі ў «доходягу». Яе ўнеслі ў спіс тэрарыстаў, таму яна больш не атрымлівае пенсію, а грашовыя пераводы сын не можа ёй адпраўляць - «тэрарыстам» нельга пераводзіць грошы».

«Доходягами» ў ГУЛАГу спачатку, у трыццатыя, называлі тых, хто не атрымліваў з волі пасылак. Выжыць на «положняковым» харчы, працуючы на рудніку, лесапавале ці ў шахце, было амаль немагчыма. Людзі, якім нічога не дасылалі - напрыклад, калі рэпрэсаваная ўся сям'я, і няма каму дапамагчы зняволенаму, - хутка дасягалі крайняй ступені знясілення, захворвалі цынгой і пелаграй і ў кожны момант маглі памерці. Потым гэтым словам пачалі называць усіх зняволеных, незалежна ад пасылак, таму што доўгія гады ў лагерах ператваралі ў «доходяг» усіх. І вось у нашым стагоддзі, у еўрапейскай краіне, у калоніях, з якіх прапагандысты робяць бравурныя рэпартажы аб выдатных умовах утрымання, зноў з'яўляюцца «доходяги». Яны не могуць нават купіць сабе ў атаварцы часнок ці яблыкі, бо ім забаронены пераводы.

Вольга Маёрава - адная з іх. Са звестак «Вясны», палітвязняў, унесеных у спіс тэрарыстаў, - больш за 300. Напрыклад, актывіст і блогер Павел Вінаградаў. Ён у калоніі захварэў на сухоты. Туберкулёз - гэта і без спісу тэрарыстаў знясіленне. Хворым трэба мяса, гародніна і садавіна, рыба, пячонка і шмат чаго яшчэ. Але калі ты ў спісе тэрарыстаў - забудзься пра садавіну, забудзься пра атаварку. Вінаградаў падчас хваробы схуднеў на 36 кілаграмаў. Але замест шпітальнага ложка ён адправіўся ў ШІЗА. Насуперак ГУЛАГаўскай традыцыі Павел выжыў і з'ехаў з калоніі на турэмны рэжым.

У тэрарыстычным спісе ёсць і цэлыя сем'і. Напрыклад, Віктар, Настасся, Уладзіслаў і Вольга Вайцяховічы. Муж з жонкай, сын і нявестка. Іх арыштавалі паводле справы аб міфічнай беларуска-турэцка-польска-ўкраінскай злачыннай арганізацыі, якая павінна была чыніць у нашай краіне «злачынствы экстрэмісцкай накіраванасці». Там на лаве падсудных было паўтара дзясятка чалавек, а ў судзе выступаў малодшы Гайдукевіч, чый дом абвінавачаныя быццам хацелі падпаліць. Праўда, Гайдукевіча нават пацярпелым не прызналі - сведка, ды і толькі. Вольга з Настай атрымалі па 11 гадоў пазбаўлення волі, Віктар - 19, а Уладзіслаў - 21 год. Уся сям'я за кратамі, пераводы забароненыя, ды і звычайныя перадачы хто павязе, калі ўсе ў турме? У такіх умовах «доходягой» станеш вельмі хутка і нават не заўважыш. Тое самае – з сям'ёй праваслаўнага святара Сяргея Разановіча, арыштаванага разам з жонкай і сынам паводле справы Мікалая Аўтуховіча. Сям'я атрымала тэрміны ад 15 да 19 гадоў.

У такой жа сітуацыі - Іна і Валерыя Глінскія, маці і дачка, якія працавалі ў МТБанку і асуджаныя за перадачу звестак сілавікоў у «Чорную кнігу Беларусі». А Вікторыя Дамастой стала «тэрарысткай» толькі за тое, што пераводзіла грошы палітвязням, якія знаходзяцца ў СІЗА, і была арыштаваная падчас «прадуктовага рэйду» КДБ. Суд над Вікторыяй яшчэ ідзе, але ў канцы студзеня КДБ ужо ўнёс яе ў спіс тэрарыстаў. Яна пераводзіла грошы незнаёмым людзям, ёй ужо не перавядзе ніхто.

У тэрарыстычным спісе - Алена Лазарчык і Вольга Брыцікава, Мікалай Аўтуховіч і Андрэй Пачобут, Ігар Аліневіч і Андрэй Любецкі. Усяго 306 палітвязняў-«тэрарыстаў». Цікава, калі б у Беларусі сапраўды былі тры сотні тэрарыстаў, няўжо не ўзарвалі б да д'ябла Дразды разам з ЦАЛ Дзір БІЕ? Увогуле, няправільныя нейкія ў Беларусі тэрарысты - то журналіст, то стаматолаг, то прафзвязніца.

Дарэчы, калі раптам заўтра Лукашэнка надумае дзеля эксперыменту іх усіх вызваліць, на гэтым нічога для іх не скончыцца. Таму што пасля вызвалення - абавязковы ўлік у крымінальна-выканаўчай інспекцыі або прэвентыўны нагляд і патрабаванне ўладкавацца на працу. А на працу тых, хто ў тэрарыстычным спісе, не возьме ніхто. Нават калі ўмоўны чуллівы начальнік ЖЭС гатовы ўзяць чалавека махаць мятлой, ён не зможа гэтага зрабіць. Таму што «тэрарыстам» забаронена мець банкаўскі рахунак, а значыць, заробак налічыць яму немагчыма. Ніхто не будзе наймаць асобнага бухгалтара-касіра для працы з гатоўкай дзеля аднаго чалавека. Так што і пасля вызвалення «тэрарысты» асуджаныя заставацца «доходягами».

Але напэўна тамака, у вязніцах, у турмах і калоніях, нашы «тэрарысты» чытаюць мемуары вязняў ГУЛАГа. З нейкай незразумелай прычыны гэтыя кнігі ўсё яшчэ ёсць у турэмных бібліятэках. І яны дапамагаюць нашым вязням выжыць. Бо тыя кнігі напісалі «доходяги» ГУЛАГу, якія выжылі, вызваліліся, дажылі да рэабілітацыі, да падзення савецкага рэжыму і да публікацыі сваіх успамінаў. Гэтыя кнігі – непадцэнзурныя лісты вязняў мінулага нашым героям: трымайцеся, браткі, вы пераможаце.

Ірына Халіп, адмыслова для Charter97.org

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com