10 самых цікавых выяў герба «Пагоня»

Самы старажытны з барэльефаў «Пагоні» знаходзіцца на надмагіллі Ягайлы.

У 1991-95 гадах герб "Пагоня" быў дзяржаўным гербам Рэспублікі Беларусь. Пасля незаконнага "рэферэндуму" 1995 года, праведзенага з ініцыятывы Лукашэнкі, герб "Пагоня" быў пазбаўлены гэтага статусу.

У пачатку 2000-х гадоў герб "Пагоня" быў уключаны ў Дзяржаўны спіс гістарычных культурных каштоўнасцяў Беларусі. Сайт Charter97.org надумаў згадаць самыя цікавыя выявы гэтага старадаўняга сімвала, якому, між іншым, ужо больш за семсот гадоў.

Мабыць, самы старажытны з барэльефаў «Пагоні» знаходзіцца ў Кракаве, на надмагіллі Ягайлы, якога палякі цэняць як свайго караля, пачынальніка дынастыі Ягелонаў, а беларусы таксама памятаюць, што Ягайла - сын Альгерда - пачынаў сваю кар'еру «кіраўніка» менавіта як вялікі князь ВКЛ.

У былой сталіцы Вялікага княства, Вільні, знаходзіцца, напэўна, самая вядомая (ці, як цяпер кажуць, распіяраных) выява герба. Каб убачыць малюнак, які натхніў Максіма Багдановіча на стварэнне верша-гімна «Пагоня», прыйдзіце да віленскай Вострай брамы.

Калі ж раптам не даедзеце да Вільні, зазірніце хаця б у нашы Ружаны, дзе на выдатна адрэстаўраванай браме палацу Сапегаў вершнік з «Пагоні» з'яўляецца самым бачным элементам вялікага герба магутнага роду князёў.

А вось герб Рэчы Паспалітай з польскімі арламі і «Пагоняй» можна ўбачыць у нямецкім Дрэздэне, на фасадзе знакамітага палаца Цвінгер, закладзенага на загад курфюрста Саксоніі Аўгуста Моцнага. Так бы мовіць, «па сумяшчальніцтве» больш за тры дзесяцігоддзі той Аўгуст быў каралём польскім і вялікім князем ВКЛ - адсюль тут і наш сімвал.

Таксама ў Дрэздэне «Пагоня» займае ганаровае месца сярод еўрапейскіх гербаў на сцяне пад назвай «Шэсце каралёў» - самым вялікім у свеце парцалянавым пано, складзеным з 25 тысяч плітак, і, зразумела, адной са славутасцяў горада.

Дарэчы, калісьці такі ж, як у Дрэздэнскім Цвінгеры, герб упрыгожваў і каралеўскі Новы замак у Гародні (пастанова аб яго будаўніцтве была прынятая як раз за Аўгустам Моцным). На жаль, ад таго старажытнага сімвала застаўся толькі аскепак з «Пагоні», які сёння ляжыць ля ўваходу ў гісторыка-археалагічны музей, што працуе ў былым палацы.

Можна сказаць, нейкім цудам захавалася «Пагоня» на мазаічным маёлікавым пано ўзведзенага ў 1917-м будынка Зямельна-сялянскага банка (цяпер у ім працуе ветэрынарная акадэмія).

Застаўся сімвал ВКЛ і на некаторых гербах беларускіх гарадоў, напрыклад, Магілёва. У 1661 годзе, падчас вайны з Расеяй, магілёўцы паднялі паўстанне і цалкам знішчылі сямітысячны гарнізон акупантаў - праз гэта горад ураўнавалі ў правах са сталіцай Вільняй і ён атрымаў ад караля новы сімвал з элементам дзяржаўнага герба «Пагоня».

Шматлікія памятаюць, як у першай палове 1990-х «Пагоня» ўпрыгожвала фасады будынка адміністрацыі прэзідэнта і Дома ўрада ў Менску.

На старонкі замежных СМІ «Пагоня» трапіла, дзякуючы візітам у Беларусь сусветных лідараў. Вось, напрыклад, вядомая ілюстрацыя да выступу прэзідэнта ЗША Біла Клінтана ў Акадэміі навук Беларусі.

У нашы дні старажытную выяву збройнага рыцара на кані можна сустрэць на сталічнай плошчы Дзяржаўнага сцяга - як дзейсны сімвал Віцебскай вобласці.

Усё лятуць i лятуць тыя коні,

Срэбнай збруяй далёка грымяць...

Старадаўняй Літоўскай Пагоні

Не разбіць, не спыніць, не стрымаць.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com