Эканаміст: Нацбанк стаў філіялам адміністрацыі Лукашэнкі

Што стаіць за кадравай перастаноўкай у галоўным банку Беларусі.

Лукашэнка адправіў у адстаўку кіраўніка Нацбанку Паўла Калавура. Ён кіраваў галоўным банкам краіны 10 год.

Месца Калавура зойме адпраўлены ў адстаўку прэм'ер краіны Раман Галоўчанка.

- Калавура ў некаторым сэнсе можна назваць сімвалам эпохі адлігі ў Беларусі, гэтага перыяду 2017-2020 гадоў, - адзначыў у інтэрв'ю «Филину» акадэмічны дырэктар BEROC Леў Львоўскі. - Гэта адзін з нямногіх старшыняў Нацбанку, які з'яўляецца прафесійным эканамістам.

Ён прыйшоў з прафесійнай камандай. Яго першапачатковыя мэты не былі асабліва палітызаваныя. Ён хацеў займацца менавіта тым, чым павінен займацца кіраўнік Нацбанку.

Гэта значыць, змагацца з інфляцыяй, мадэрнізаваць сам інстытут, яго інструменты, нават неяк спрабаваў запусціць даследаванні. А ў многіх краінах Нацбанк - гэта яшчэ і важны даследчы інстытут.

- Шэраг экспертаў меркавалі, што ў яго шмат што атрымлівалася.

- Так, многае. Канешне, стварыць з Нацбанку сур'ёзны даследчы цэнтр ён не здолеў, у яго проста не было дастатковага фінансавання для гэтага.

Але што да непасрэдна дзейнасці Нацбанку, то спачатку ў Калавура атрымлівалася практычна ўсё. І мы бачылі вынік.

Да 2020 года інфляцыя дайшла да прыстойнага для Беларусі ўзроўню, адносна нізкага і стабільнага. Нацбанк пачаў набываць аўтарытэт.

А гэта вельмі важна, бо гэта такі інстытут, якому павінны верыць агенты рынку. І Калавур пачаў ствараць гэтую сістэму даверу.

Але ў 2020 годзе, як і ў многіх іншых сферах, усё змянілася, і ўсё напрацаванае Калавурам, ды і яго прафесійныя якасці былі пахаваныя.

Ідэальны сучасны Нацбанк выглядае прыкладна так - гэта незалежная ад урада і ад палітычных структур арганізацыя, якая займаецца толькі сваёй справай, гэта значыць, толькі манетарнай палітыкай. І якая, натуральна, не хавае звесткі, чаму ёй давяраюць.

Гэта значыць, калі кіраўнік Нацбанку гаворыць, што, умоўна, будзе зніжацца інфляцыя, усе разумеюць, што гэта не галаслоўная заява, і эканамічныя агенты вераць гэтаму.

І вось у 2020 годзе гэты галоўны капітал - давер да Нацбанку - быў страчаны. Калавур пачаў гэтак жа, як і астатнія, утойваць інфармацыю, не дагаворваць, недзе хлусіць, недзе прыкідвацца, што ён не разумее таго, што адбываецца навокал.

Сапраўды хадзілі чуткі, што ён быццам бы хацеў падаць у адстаўку. Але ніякіх довадаў няма. Таму не магу сказаць, ці былі насамрэч у яго такія імкненні, а, можа, гэта людзі хацелі так пра яго думаць.

Ён не быў самым актыўным прыхільнікам Лукашэнкі, з Нацбанку не звальнялі ўсіх запар, але дастатковая колькасць моцных прафесіяналаў усё адно была звольненая за грамадзянскую пазіцыю.

Аднак, галоўнае, што змянілася ў палітыцы Нацбанку - Калавур больш не мог сумленна казаць аб стане эканомікі.

А ў апошнія два гады манетарная палітыка ўвогуле адышла на нейкі трэці план, і ёй на змену прыйшло савецкае рэгуляванне коштаў, якім займалася ўжо іншае міністэрства.

Было ўсякае, там і сілавікоў ставілі нібыта фармальна назіраць за Нацбанкам. Усё гэта сведчыла аб страце незалежнасці інстытута.

- А Цэнтрабанк РФ моцна ўплывае на палітыку Нацбанку РБ, ён не ператварыўся ва ўмоўны філіял?

- У расейскага Цэнтрабанку значна больш незалежнасці, аўтаноміі і магчымасці адкрыта казаць праўду, чым у беларускага Нацбанку.

Дапусцім, у нас і ў Расеі адбываюцца такія працэсы з перагрэвам эканомікі. І кіраўніца расейскага банка афіцыйна заявіла, што так, такая праблема ёсць, трэба паднімаць стаўкі, і стаўкі паднялі.

Наш Нацбанк прыкідваецца, што нічога не адбываецца, што яны нічога не заўважаюць, стаўкі практычна не паднімаюць. А галоўным аб'ектам манетарнай палітыкі, як ужо сказаў, стала ўваскрашэнне савецкай сістэмы кантролю коштаў.

Гэта значыць, відавочна, што нават у параўнанні з расейскім, у беларускага Нацбанка іншая ступень залежнасці. Наш банк не стаў філіялам расейскага Цэнтрабанка, хутчэй, ён стаў філіялам КДК ці КДБ, ці нават адміністрацыі Лукашэнкі.

- А пра Галоўчанку як банкіра што вам вядома?

- Наколькі я ведаю, досведу ў працы з манетарнай палітыкай у яго няма. Ён, канешне, нешта ведае пра эканоміку, гэта праўда. Скажам, я таксама нешта ведаю пра эканоміку, магчыма, нават пра тое, чым займаецца Цэнтрабанк, ведаю больш за Галоўчанку.

Але для таго, каб займаць пазіцыю кіраўніка Нацбанку, патрэбная вельмі высокая кваліфікацыя. Гэта даволі спецыфічная вобласць. І канкрэтна ў гэтай галіне ў Галоўчанкі няма досведу. Чым ён там будзе займацца, мне незразумела.

Няўжо што будзе аддана служыць уладзе. Не думаю, што ў яго ёсць нейкія ідэі па манетарнай палітыцы.

- Гэта значыць, вы не думаеце, што ён зможа, напрыклад, паўплываць на сітуацыю з перагрэвам эканомікі, ці не чакаеце ад яго смелых ініцыятыў па змене палітыкі дзяржрэгулявання?

- Не думаю, што ў яго планы ўваходзіць неяк супярэчыць Лукашэнку. Упэўнены, што і аб перагрэве, і аб тым, што дзяржрэгуляванне коштаў - не самая ўдалая ідэя, Калавур неяк намякаў Лукашэнку.

Вынік усім відавочны. Навошта Галоўчанку нешта мяняць?

- Атрымліваецца, кіраўнік Нацбанку змяніўся выключна ў выніку чарговай ператасоўкі так званай калоды Лукашэнкі, калі міністр архітэктуры можа стаць рэгіянальным памочнікам і наадварот, а Калавура наогул могуць прызначыць міністрам культуры, напрыклад?

- Вось Калавур на пасадзе міністра культуры ў плане кваліфікацыі - гэта прыкладна тое ж самае, што Галоўчанка ў ролі кіраўніка Нацбанку.

Я сказаў, што Калавур быў адным з сімвалаў лібералізацыі, адлігі. І за ім усё гэта сімвалічна скончылася.

У нас ужо было шмат кіраўнікоў Нацбанку, якія не мелі дачынення ні да макраэканомікі, ні да манетарнай палітыкі. Калавур быў прафесіяналам і калі мог нешта рабіць, ён рабіў.

Але з 2020 года ўжо стала ўсё адно, хто ўзначальвае Нацбанк.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com