«Падводны Чарнобыль»: атамныя падлодкі Расеі гніюць у Арктыцы

Масква абяцала іх прыбраць, але ёсць нюансы.

Расея ўсё яшчэ спрабуе вярнуць іх, але на шляху шмат перашкод, прынамсі, тэхналагічная.

Паўночны Ледавіты акіян, адзін з самых радыеактыўных марскіх рэгіёнаў былога Савецкага Саюза, стаў месцам для шматлікіх атамных падводных лодак, якія засталіся пасля эпохі, піша эксперт у галіне абаронных тэхналогій, экс-кансультант Пентагона Рубэн Ф. Джонсан для 19FortyFive.

Як гаворыцца ў справаздачы BBC, пад аднымі з самых ажыўленых рыбных промыслаў у свеце на марскім дне распадаюцца радыеактыўныя падводныя лодкі савецкай эпохі. Праз дзесяцігоддзі Расея ўсё яшчэ рыхтуецца іх вярнуць.

Расейскі радыеактыўны падводны кашмар

Цягам 17 гадоў Масква абяцала прыбраць дзве савецкія атамныя субмарыны і чатыры рэактарныя модулі, якія знаходзяцца на марскім дне. Толькі ў сакавіку 2020 года прэзідэнт Расеі Уладзімір Пуцін падрыхтаваў праект указа аб уздыме гэтых лодак. Паводле звестак, гэты крок павінен быў зменшыць колькасць радыеактыўнага матэрыялу ў Паўночным Ледавітым акіяне на 90 адсоткаў.

У справаздачы таксама пазначана, што дзве атамныя падводныя лодкі ўтрымоўваюць мільён кюры радыяцыі, што эквівалентна 25% радыяцыі, якая выкінулася ў першы месяц катастрофы на Фукусіме.

Нядзіўна, што гэтыя лодкі назвалі расійскім "запаволеным" Чарнобылем на моры - катастрофай, якая ўжо даўно працягваецца і працягвае пагаршацца.

Савецкі Саюз меў звычку скідаць свае радыеактыўныя праблемы ў моры. Кніга 1993 года, апублікаваная эколагам Аляксеем Яблакавым, калі ён быў міністрам навакольнага асяроддзя, падрабязна апісала колькасць ядзерных судоў, якія былі скінуты на дно акіяна. Яна акрэсліла маштабы праблемы, хаця шмат інфармацыі з гэтай кнігі была доўгія гады асуджаная як дзяржаўная таямніца.

Вайна і непераадольныя выдаткі

Вялікая колькасць атамных падводных лодак, якія засталіся пасля халоднай вайны, мела патрэбу ў вывадзе з эксплуатацыі. ЗША і СССР пабудавалі больш за 400 атамных падводных лодак, і гэтыя суда былі крытычна важнымі для абедзвюх краін як частка іх абаронных сістэм.

Аднак з часам стала відавочна, што гэтыя лодкі, хоць і мелі стратэгічнае значэнне, маюць патрэбу ў вывадзе з эксплуатацыі. Ужо да 1990-х гадоў Расея мела вялікі флот атамных падводных лодак, які трэба было вывесці з эксплуатацыі і ўтылізаваць.

Аднак Расея не змагла вырашыць гэтую праблему з-за эканамічных цяжкасцяў у 1990-х гадах. Належная выснова з эксплуатацыі атамных судоў патрабавала значных рэсурсаў і часу, уключаючы ўтылізацыю ядзерных рэактараў, кіруючых стрыжняў і іншых элементаў.

Да вызначанага часу Расея супрацоўнічала з іншымі краінамі, у прыватнасці з Нарвегіяй, для ўтылізацыі свайго атамнага флота. Аднак вайна ва Ўкраіне і міжнародныя санкцыі значна запаволілі гэтыя намаганні.

Выйсце з праекту

Нарвегія, адна з першых краін, якая супрацоўнічала з Расіяй у гэтай сферы, спыніла свой удзел у маі 2022 года. Адмова ад фінансавання двухбаковай камісіі па ядзернай бяспецы з Расіяй стала следствам расійскага ўварвання ва Украіну. З 2014 года, пасля анэксіі Крыма, супрацоўніцтва паміж дзвюма краінамі рабілася ўсё больш абмежаваным.

Але нават да гэтага, Расія аказалася не ў стане самастойна фінансаваць і ажыццявіць утылізацыю сваіх атамных падводных лодак.

Няма тэхналогій

Пасля катастрофы падводнай лодкі "Курск" у 2000 годзе, пад'ём гэтага судна на паверхню быў ажыццёўлены не расіянамі, а галандскім выратавальным суднам. Сёння ж, з-за вайны і міжнароднай ізаляцыі, краіны, такія як Нідэрланды, не гатовы аказваць дапамогу Расіі ў такіх аперацыях.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com