Зміцер Бандарэнка: Беларусы людзі творчыя - знойдуць як адзначыць Дзень Волі

Сёння мільёны беларусаў адзначаюць 25 сакавiка.

Сёння адзначаецца 107-я гадавіна абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі - Дзень Волі.

25 сакавіка 1918 года Рада Беларускай Народнай Рэспублікі прыняла Трэцюю статутную грамату, якой a target="_blank" href=/ru/news/2025/3/25/634383/>БНР абвяшчалася свабоднай і незалежнай дзяржавай.

У чым важнасць Дня Волі для беларусаў? Якім гэтае свята будзе ў незалежнай Беларусі? Пра гэта і не толькі сайт Charter97.org пагаварыў з каардынатарам грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Змітром Бандарэнкам.

- Чым асабіста для вас важны Дзень Волі? Якія ўспаміны звязаны ў вас з гэтым днём?

- Я даведаўся пра гэтае свята ў 1989 годзе, калі прайшла акцыя, галоўным удзельнікам якой быў, светлай памяці Алесь Пушкін. У мяне былі сябры, якія выкладалі ў Менскім тэатральна-мастацкім інстытуце і расказалі пра гэтую акцыю. Пушкін выйшаў з плакатам: "Не" Беларусi савецкай! "Так" Беларусi народнай".

Натуральна, што віхура нацыянальна-вызваленчай рэвалюцыі паўплывала і на мяне, і на ўсю маю сям'ю. Даводзілася па-рознаму адзначаць гэтае свята. Часта на дэманстрацыях і мітынгах, дазволеных і забароненых. За сталом з сям'ёй і сябрамі з тостам "Жыве Беларусь!" Некалькі разоў мне даводзілася сустракаць Дзень Волі ў турме - і паводле крымінальных спраў, і паводле адміністрацыйных. Шмат гадоў я адзначаю 25 сакавіка на эміграцыі. Гэта дзень, важны для мяне, маіх блізкіх і сяброў. На жаль, шмат хто з маіх сяброў сёння ў турмах, кагосьці няма ў жывых. Блізкіх людзей, якія віншуюць мяне, стала менш. Аднак гэта адное з новых свят, якое прыйшло ў маё жыццё ўжо ў дарослым узросце.

- Сотні тысяч беларусаў адзначаюць Дзень Волі ў вымушанай эміграцыі. Як лепей адзначыць гэты дзень?

- Самае важнае - адзначаць гэтае свята, а як - беларусы - людзі творчыя, заўсёды знойдуць спосаб, як яго адсвяткаваць. Людзі павінны памятаць, што ім давялося з'ехаць і пацярпець менавіта за Беларусь. Абсалютная большасць тых, хто з'ехаў - тыя, хто выйшаў на пратэсты ў 2020 годзе. Многія пакінулі краіну праз рэпрэсіі ці проста не змаглі жыць у душнай атмасферы лукашэнкаўскай Беларусі.

Большасць будзе сустракаць у сем'ях, раскажа пра гэтае свята дзецям, вып'е віна ці чагосьці мацнейшага, павіншуе сваіх сяброў і знаёмых як за мяжой, так і ўнутры краіны.

Трэба памятаць, колькі нацыянальных сцягоў было на вуліцах у 2020 годзе. Сёння ў нас часовае адступленне, мы адышлі на новыя пазіцыі, але вернемся і пойдзем у наступ у вызначальны момант.

- Якім вы бачыце гэтае свята ў свабоднай Беларусі? Магчыма, гэта будзе Дзень Незалежнасці?

- Хацеў бы сказаць, што мы, беларусы, павінны памятаць, што незалежнасць нашай дзяржавы не пачалася 25 сакавіка 1918 года. У нас сотні гадоў была свая дзяржава — і Вялікае княства Літоўскае, і Рэч Паспалітая.

Гісторыкі ведаюць, што беларусы ў 1918 годзе чакалі, што будзе абвешчана незалежнасць Літвы як федэратыўнай і шматнацыянальнай дзяржавы. Асабліва на гэта спадзяваліся лідары беларускага руху, якія жылі ў Вільні. Аднак літоўскія патрыёты ў лютым 1918 года абвясцілі Літву як незалежную літоўскую балцкую дзяржаву. Таму неабходнасць абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі для многіх патрыётаў была нечаканай. Незалежнасць БНР была абвешчана ў Менску.

У новай Беларусі, магчыма, гэта будзе Дзень аднаўлення незалежнасці. Нашая дзяржаўнасць не ўзялася ніадкуль, сотні гадоў мы мелі сваю дзяржаву, хоць і з іншымі народамі, але Вялікае княства Літоўскае — і нашая дзяржава.

25 сакавіка 1918 года ў назве нашай краіны ўпершыню прагучала слова "Беларусь". І гэта важна, з гэтага трэба зрабіць фундаментальныя высновы, што не трэба быць памяркоўнымі, трэба мець сяброў і супольнікаў, але спадзявацца можна толькі на сябе. А Дзень Волі стане вялікім святам, бо яно будзе важнае не толькі тым, што было абвешчана 25 сакавіка 1918 года, але і як беларусы змагаліся за права адзначаць гэтае свята дзясяткі гадоў — і ў самім СССР, і ў эміграцыі за савецкім часам, і ў кароткі перыяд у незалежнай Беларусі, калі гэта было дазволена, і пад лукашэнкаўскімі забаронамі. Сёння гэтае свята не такое новае, якім было для майго пакалення. Вядома, гэта будзе адным з галоўных дзяржаўных святаў. Віншую ўсіх чытачоў сайта Charter97.org са святам! Жыве Беларусь!

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com