Рыгорыч, выйдзі ў горад

Краіна - не калгас.

Чарговая інаўгурацыя не прынесла ніякіх сюрпрызаў. Пасажыраў, якія чакаюць соты аўтобус на Кастрычніцкай плошчы, перад праездам картэжу расцягнулі ўздоўж вуліцы, каб яны паказвалі народныя масы. Пяткевіч надзела ружовую кофтачку. Масоўцы ў зале падарылі нататнік, у якім дапытлівы розум знойдзе 300 цытат Лукашэнкі. Не ведаю, ці ўвайшлі туды цытаты пра запэцканых францужанак і абаср..х кароў, - зрэшты, пра што б ні казаў Лукашэнка, усё адно аналагічнае трызненне выходзіць.

Але вось чаго я ніколі не магла зразумець, дык гэта ягонага імкнення прылепваць уласны партрэт з фоташопу на кожную папяровую паверхню. Тым, хто вымушаны быў прыйсці на інаўгурацыю , выдавалі нататнікі пад назвай «Рабочы сшытак» з вялікай фатаграфіяй дарыльніка на вокладцы. Першакласнікам у школах кожнае 1 верасня - абавязкова здаравенная зялёная кніга "Падарунак прэзідэнта першакласніку" з такім жа партрэтам на вокладцы. Але навошта? Калі першакласнік гэта дабро дзе-небудзь у двары ці на прыпынку дастане з заплечніка і адкрые - засмяюць. Калі чыноўнік на нарадзе дастане з шырокіх штанін "Працоўны сшытак" з выявай бог ведае каго і пачне туды што-небудзь запісваць - таксама засмяюць, прычым таварышы і паплечнікі. Будуць хіхікаць, таемна фатаграфаваць і гэтак жа таемна адпраўляць знаёмым, а тыя - журналістам. Увогуле, як ні круці суцэльная ганьба выходзіць. Няўжо Лукашэнка гэтага не разумее?

На жаль, не разумее. Ён увогуле за тры дзесяцігоддзі не зразумеў, дзе жыве і што такое ў прынцыпе краіна. Ён дагэтуль жыве ў парадыгме калгасу, дзе старшыня - гэта цар і бог. Ад старшыні залежыць, ці атрымае калгаснік дровы на зіму, ці дадуць машыну ці хаця б каня, каб адвезці жонку ў шпіталь, ці дазволяць з'ехаць у горад на заробкі, ці падпішуць "вольную" для вучобы ва ўніверсітэце. Усё жыццё калгаснікаў залежыць ад старшыні, і Лукашэнка сябе гэтым старшынём уяўляе. Проста іншага жыцця ён не бачыў, а на эмпірычнае разуменне светапарадку не стае ні адукацыі, ні проста кагнітыўных здольнасцяў.

Ён нарадзіўся за савецкім прыгонным правам, калі ў калгаснікаў не было пашпартоў, каб не ўцякалі ў горад, і грошай: ім не плацілі заробак, яны працавалі за працадні, “за палачкі”. За працадні разлічваліся збожжам і бульбай, і кожны старшыня мог у дрэнным настроі ці ад крыўды за вострае слова ад калгасніка перакрэсліць гэтыя халерныя працадні і пазбавіць яго магчымасці проста паесці ўволю. Затое фаварыту старшыні маглі запісаць і паўтара, і нават два працадні за адпрацаваную ў полі змену. Хлопцы не вярталіся ў калгас пасля службы ў войску, а дзяўчаты выскоквалі замуж за першага сустрэчнага-прыезджага, каб толькі ўцячы. Уцячы не ад зямлі, не ад працы - ад прыгону. Маці Лукашэнкі была такой жа прыгоннай і працавала "за палачкі". Яму самому пашанцавала, прайшоў па краі - у 1966 годзе, незадоўга да яго 12-годдзя, працадні скасавалі. А інакш сам бы пайшоў на калгасную паншчыну: падлеткам ад 12 да 16 гадоў таксама трэба было адпрацаваць 50 працадзён на годзе.

Але ўлада старшыні і пасля скасавання “палачак” была ў калгасе бязмежнай (пра тое, як гэтых старшыняў ставілі на калені ва ўсялякіх райкамах, яны звычайна па-партызанску маўчалі). І, магчыма, яшчэ тады Лукашэнка сфармуляваў сваю запаветную мару: стаць старшынём калгаса. Караць смерцю і мілаваць, забараняць выпускнікам школы з'язджаць з калгасу на вучобу, узнагароджваць дровамі і кармамі толькі тых, хто ўвесь час дэманструе адданасць. Праблема ў тым, што ён за ўсе гэтыя гады так і не навучыўся думаць па-за рамкамі калгаса. Не зразумеў, што краіна - гэта ўсё ж нешта зусім іншае. Так бывае, калі чалавек з каморкі ў сельскай канторы пападае ў палац, не маючы ні адукацыі, ні ведаў, ні жадання іх атрымліваць.

А сапраўды — Лукашэнка пераехаў са свайго «Гарадца» адразу ў Дразды і сядзіць там ужо чацвёрты дзясятак гадоў. Рэзідэнцыі памнажаюцца, але ўсе яны недзе ў лясах, далей ад людзей. І за ўсе гэтыя гады Лукашэнка ні разу не быў у горадзе. Ён не ведае Менск, ён не шпацыраваў па горадзе, ён не размаўляў з гараджанамі. Лукашэнка не ведае ні Гародню, ні Берасце, ні Пінск, ні Баранавічы. Гэта ўсё для яго - проста пункты на карце, населеныя чужынцамі. Незразумелымі, якія не хочуць кланяцца, каб атрымаць вольнасць, пагардлівымі чужынцамі. А можа, усяго і трэба было - трыццаць гадоў таму выйсці ў горад?

Рыгорыч, выходзь на вуліцу. Хоць даведаешся, як людзі выглядаюць.

Ірына Халіп, адмыслова для Charter97.org

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com