«Беларусы ідуць на гэта, каб выжыць»

Людзі вяртаюцца да натуральнай гаспадаркі.

За першыя два месяцы 2025 года ў Беларусі зафіксавана рэзкае скарачэнне пагалоўя свіней. Паводле звестак Белстата, на пачатак сакавіка свіней у гаспадарках усіх катэгорый стала менш на 200 тысяч галоў у параўнанні са студзенем.

У Менскай і Гомельскай вобласці змяншэнне склала 30 адсоткаў (пры гэтым у асобных раёнах, як у Валожынскім і Клецкім, свіней не засталося наогул), агулам у краіне статак зменшыўся на 13 адсоткаў.

Чым могуць тлумачыцца такія лічбы і якія гаспадаркі кантралююць «свінскае жыццё» лепш, «Філін» абмеркаваў з прадпрымальнікам, былым чыноўнікам Стаўбцоўскага райвыканкама Мікалаем Лысянковым.

- Пагалоўе свіней прыкметна зменшылася ў некалькіх абласцях. Чым гэта можа быць выклікана - свінак косіць афрыканская чума, многія фермы закрываюцца, яшчэ нейкія прычыны?

- Беларусь ужо не першае дзесяцігоддзе ідзе да таго, каб узбуйняць сельскагаспадарчыя вытворчасці, у тым ліку і свінагадоўчыя комплексы. Ужо 20 гадоў таму гэтую лінію выбралі, і Лукашэнка патрабаваў, каб комплексы былі мінімум «стотысячнікамі», а стандартныя, на 20 тысяч галоў свіней, такія будаваліся пры Савецкім Саюзе, пачыналі закрываць недзе з 2010 года.

Калі каля дзесяці гадоў таму была першая хваля свіной чумы, невялікія комплексы ўжо пазачынялі, а каб зберагчы пагалоўе, выразалі свіней і на комплексах, і ў насельніцтва. Дарэчы, зараз статыстыка аб насельніцтве, колькі прыватнікаў трымаюць свіней, наогул не вядзецца ці сельсаветы бяруць лічбы з галавы, а не ходзяць па хлявах і не лічаць. Даюцца толькі звесткі, якія падаюць дзяржпрадпрыемствы, тыя ж калгасы.

Скарачэнне пагалоўя, кажа Мікалай Лысянкоў, можа быць выклікана закрыццём дробных жывёлагадоўчых комплексаў і далейшым узбуйненнем.

- Дзе прасцей зберагчы пагалоўе свіней - на вялікім комплексе або на маленькай ферме, прыватным падворку?

- Буйнатаварная вытворчасць заўсёды была лягчэйшай, прасцейшай і больш эфектыўнай, нават у нашых умовах калгасаў. Думаю, калі б у нас быў рынак, комплексы таксама выціснулі б дробных вытворцаў свініны. Прадукцыйнасць працы, эфектыўнасць працы ў іх значна вышэйшая.

Нават калі ўзяць дырэктара: калі ён кіруе гаспадаркай на 100 тысяч галоў свіней, а не на 20 тысяч, ужо ў пяць разоў больш эфектыўна. У персанале розніца будзе не такой вялікай, але ўсё адно комплексы больш паспяховыя, тамака можна мець большую прыбаўку ў вазе, большае выйсце мяса і абарачэнне.

- А калі здараюцца ўспышкі той жа афрыканскай чумы, як павінна дзейнічаць кіраўніцтва сельгаспрадпрыемстваў, мясцовыя ўлады? У 2013 годзе, памятаецца, «пад нож» пускалі ўсіх, нават скаціну ў вяскоўцаў…

— Наконт прыватных падворкаў — на мой погляд, гэта пытанне больш палітычнае, ці выратуе такая мера свінакомплексы. Але ў вялікіх комплексах - так, трэба дзейнічаць менавіта так: калі свінні захварэлі ў адным будынку, неабходна «прыбіраць» увесь будынак, груба кажучы, адпраўляць на забой і ўтылізаваць усё пагалоўе, якое было разам з хворай асобінай, каб гэтая зараза не распаўсюджвалася далей. Ды і людзі, думаю, не хацелі б есці каўбасу з заражаных свіней.

Зрэшты, у скарачэнні пагалоўя свіней могуць быць не толькі бюракратычныя і эпізаатычныя прычыны, адзначае суразмоўца Філіна. Ёсць і іншыя чыннікі, вельмі непрыемныя для беларускіх уладаў - дрэнны ўраджай збожжавых, які ніяк не дасягае чаканых Лукашэнкам 10 млн тон.

- Свінні сілкуюцца акурат збожжам, свайго мала, а імпартаваць - грошай няма, - кажа Мікалай Лысянкоў.

- Мы не можам быць упэўнены, што прычына менавіта ў збожжы, але я б і гэтай прычыны не выключаў: банальна няма чым карміць, вось і ідзе скарачэнне пагалоўя. Да таго ж у апошнія пяць гадоў вельмі адчуваюцца праблемы з добрымі кармамі, ветпрэпаратамі, мінеральнымі дабаўкамі. Тое, чым карыстаюцца нашыя беларускія спецыялісты, не надта якаснае.

- Калі казаць пра тэндэнцыі, якія яны? Раней «трымаць свіней» для беларускіх вяскоўцаў было не толькі традыцыяй, але і пытаннем дастатку: альбо сваё мяса, альбо грошы ад яго продажу, якія можна адкласці на вучобу, аўто, першы ўнёсак на кватэру. А зараз?

- Тое, што было 30 гадоў таму - амаль на кожным падворку ў вёсцы быў свой кабанчык і кароўка, - паступова, з развіццём урбанізацыі ў нашай краіне, сышло. Людзі пераязджалі ў горад, а ў вёсках, дзе раней трымалі сотні свіней, заставаліся адзінкі ці аж да нуля.

Але зараз гэтая тэндэнцыя ідзе ў адваротны бок.

Людзі сталі бяднейшымі, і многія пераходзяць на ўласную гаспадарку — яе трымаюць нават у невялікіх гарадах на 15—20 тысяч насельніцтва. Трымаюць курэй-нясушак, бройлераў, індычанят - прычым, каб купіць іх на птушкафабрыцы, трэба ў+стаць у чаргу, на тыдзень наперад запісваюцца. І купляюць не для бізнэсу, па 100 галоў, а 10-20, для сябе і сям'і.

Тое ж самае і з парасятамі: іх сталі больш трымаць, каб пракарміць сям'ю. Эканамічнае становішча ў краіне пагаршаецца, людзі перастаюць спадзявацца на дзяржаву, а спадзяюцца толькі на сябе і развіваюць свае асабістыя гаспадаркі. Адпаведна, і дзяржпрадпрыемствам ужо не трэба столькі вырабляць, каб пракарміць насельніцтва, яно само часткова дае рады.

Можа быць, дзейная ўлада і не хоча вяртання ў натуральную гаспадарку, але людзі ідуць на гэта, каб выжыць. У выніку мы робім крок назад, а то і не адзін.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com