The Economist: Грашовы станок Крамля даў збой

Эканоміка Расеі рэзка пайшла на спад.

Небяспечныя перамены адбываюцца ў Расеі, піша выданне The Economist (пераклад - сайт Charter97.org). Са звестак Goldman Sachs, з канца мінулага гады тэмпы росту расейскай эканомікі ўпалі з прыкладна 5% да практычна нуля. Падобную дынаміку фіксуе і расейскі ВЭБ, а індэкс дзелавой актыўнасці Сбербанка таксама паказвае падзенне. Нават расейскія ўлады былі вымушаныя прызнаць існаванне праблемы: у пачатку красавіка Цэнтрабанк РФ паведаміў аб "зніжэнні выпуску прадукцыі ў шэрагу галін праз рэзкае падзення попыту".

Расейская эканоміка дзівіла шматлікіх аналітыкаў на працягу амаль трох гадоў. Наступствы вайны з Украінай здаваліся даволі нязначнымі дзякуючы бюджэтным уліванням, высокім коштам сыравіны і актыўнай мілітарызацыі. Пасля ўварвання ў 2022 годзе многія чакалі падзення ВУП на 15%, аднак тады эканоміка скарацілася ўсяго на 1,4%, а ў 2023 і 2024 гадах нават вырасла на 4,1% і 4,3% адпаведна. Спажывецкая здольнасць дасягала амаль рэкордных паказчыкаў. На фоне чаканняў, што магчымае вяртанне Дональда Трампа ў Белы дом у якасці прэзідэнта ЗША можа сыграць на руку Пуціну ў ягонай вайне, прагнозы на 2025 год былі аптымістычнымі.

Чаму ж пачаўся рэзкі спад? На думку аўтараў артыкула, ёсць тры асноўныя чынніі ў гэтай сітуацыі:

Першы - гэта так званая «структурная трансфармацыя» эканомікі, пра якую завуалявана кажа расейскі Цэнтрабанк. Расея пераарыентавалася з Захаду на Усход і адначасова перайшла на вайсковыя рэйкі. Гэта запатрабавала вялікіх інвестыцый - у абаронныя прадпрыемствы, лагістыку і імпартазамяшчэнне. Да сярэдзіны 2024 года рэальныя інвестыцыі ў асноўны капітал выраслі на 23 адсоткі ў параўнанні з канцом 2021 года.

Цяпер, на думку Цэнтрабанка, гэты працэс закончаны. Тое ж самае тычыцца і вайсковых выдаткаў: паводле ацэнак Стакгольмскага інстытута даследавання праблем міру (SIPRI), у 2025 годзе яны павялічацца ўсяго на 3,4% у рэальным вылічэнні - тады як у 2024 годзе рост складаў каласальныя 53%. Змяншэнне вайсковых выдаткаў павінна было б вызваліць рэсурсы для цывільнай эканомікі, аднак Пуцін у снежні прызнаў: "Як бы дзіўна гэта ні гучала, з улікам макраэканамічнай сітуацыі, нам пакуль не патрэбны такі рост".

Другі чыннік - гэта грашова-крэдытная палітыка. Інфляцыя ў Расеі даўно перавышае мэтавы ўзровень Цэнтрабанка на 4%, а ў лютым і сакавіку дасягала больш за 10% у гадавым вылічэнні. Галоўныя чыннікі - празмерныя дзяржаўныя выдаткі і вострая нястача працоўнай сілы праз мабілізацыю і эміграцыю. У 2024 годзе намінальныя заробкі выраслі на 18%, што вымусіла кампаніі падвышаць кошты. У адказ Цэнтрабанк падняў стаўку да 21% - рэкорднага ўзроўню з часоў пачатку 2000-х.

Жорсткая грашова-крэдытная палітыка пачала даваць эфект. Высокая стаўка ўмацавала рубель, што зрабіла імпарт таннейшым. Інфляцыйныя чаканні расейцаў на год наперад знізіліся з 14% да прыкладна 13%. Аднак пабочным эфектам стала стагнацыя: людзі не выдаткоўваюць грошы, а нясуць іх у банкі, прадпрыемствы менш інвестуюць.

Калі б на гэтым усё і скончылася, Крэмль мог бы спакойна кантраляваць сітуацыю. Аднак існуе і трэці, больш небяспечны чыннік, - пагаршэнне замежных умоў. Гандлёвая вайна ЗША абваліла сусветныя эканамічныя прагнозы, а за імі - і цэны на нафту. Асабліва небяспечны для Расеі спад эканомікі Кітая - найбуйнейшага пакупніка расейскай нафты. МВФ прагназуе спад росту кітайскага ВУП у 2025 годзе з 4,6% да 4%.

Падзенне коштаў нафты стала сапраўдным ударам для Расеі. Абваліўся фондавы рынак: індэкс Масбіржы страціў 10% ад нядаўніх максімумаў. Даходы бюджэту ад нафты і газу ў сакавіку ўпалі на 17% у гадавым вылічэнні. Са звестак Reuters, урад Расеі чакае рэзкае зніжэнне экспарту энэрганосьбітаў у 2025 годзе.

Іронія лёсу: Дональд Трамп мог бы стаць геапалітычным супольнікам Пуціна, але яго гандлёвая вайна фактычна нанесла зруйнавальны ўдар па расейскай эканоміцы.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com